Hoe overleef je als muzikant jarenlang touren?

Wat doet non-stop-touren met je lichaam en brein, en vooral: hoe houd je je staande?

Door Lotte Juliette 

Je hebt heimwee, wordt elke dag geleefd, spreekt je vrienden alleen nog oppervlakkig. Je lichaam doet pijn van het vele reizen en optreden. Het afgelopen jaar heb je niet meer dan zes nachten in je eigen bed geslapen. Omdat je vrienden en familie een totaal ander leven hebben dan jij, ben je bang dat ze je niet helemaal begrijpen. Ook de vrees dat mensen denken: ‘Je hebt toch het leukste beroep van de wereld’ houdt je tegen om je zorgen te delen. Je wilt graag dat ze weten dat er naast de fantastische kanten van het touren en muzikant-zijn, ook unieke en moeilijke kanten bestaan. Kanten die in meer of mindere mate zelfs kunnen bijdragen aan serieuze gezondheidsproblemen. Of ze veroorzaken.

Wat zou het publiek of de industrie moeten weten over de moeilijke kanten van het touren? 

 Eerder onderzoek: “Populaire muzikanten leven tot 25 jaar korter.” 

Er lijkt niet veel onderzoek te zijn gedaan naar de gezondheidseffecten van specifiek non-stop-touren. Een voorbeeld van een organisatie die wel regelmatig zinvolle onderzoeken doet, is Help Musicians UK, een onafhankelijke Britse liefdadigheidsinstelling voor musici. Eén van de nog niet-pandemie gerelateerde onderzoeken (2016, in samenwerking met de Universiteit van Westminster) omvatte het hele spectrum van muzikant zijn: ‘Can Music Make You Sick?’. Uit die resultaten bleek dat degenen die aan het werk waren in de muziek tot drie keer meer kans kunnen hebben op depressie, in vergelijking met anderen (andere beroepsgroepen, red.). 71,1% van de respondenten gaf aan paniekaanvallen en/of hoge niveaus van angst te ervaren.

Uit een ander onderzoek dat ze twee jaar eerder publiceerden bleek wel al dat de grootste zorg van de respondenten (84 %) de niet-sociale werktijden waren -met veel touren en weg van huis zijn-. “Het is dan ook niet verwonderlijk dat depressie, eenzaamheid en relatieproblemen hoog op de lijst met de ervaren problemen staan”. 

Een meer lugubere uitkomst kwam er uit een onderzoek dat Hoogleraar psychologie en muziek Dianna Kenny (Universiteit van Sydney) in 2014 deed. “Gedurende de zeven bestudeerde decennia waren de levensverwachtingen van populaire muzikanten tot 25 jaar korter dan die van de vergelijkbare Amerikaanse bevolking”, was de uitkomst.

Diana Kenny zegt hierover: “Degenen die van deze jonge mensen leven, moeten op zijn minst leren vroege tekenen van emotioneel leed, crisis, depressie en suïcidaliteit te herkennen”. Muzikanten zouden volgens Kenny te weinig steun krijgen bij de leefstijl (van dit beroep, red.), waar ze vaak nog emotioneel niet volwassen genoeg voor zijn. 

Wat zou je je als (naaste van een) muzikant of muziekindustrie kunnen afvragen?

Soms is het helaas nodig om binnen de muziekindustrie het gezamenlijke zakelijke belang te noemen als beweegreden om er alles aan te doen om een artiest niet te laten omvallen. In elk geval zou vanuit moreel oogpunt niemand moeten willen dat een artiest omvalt. Daarom is het voor iedereen -artiesten, naasten van artiesten, de muziekindustrie, het publiek- belangrijk om te kunnen begrijpen óf, of hóé er iets moet veranderen. Daarbij is kennis onontbeerlijk. Meer kennis zou er mijns inziens bovendien voor kunnen zorgen dat muzikanten zich vrijer gaan voelen om op te komen voor hun gezondheid. Zonder vrees voor negatieve reacties, die soms voort kunnen komen uit onwetendheid. 

Daarom licht ik een aantal veelvoorkomende problemen uit waar muzikanten tegenaan kunnen lopen. Welke acht oorzaken kunnen ervoor zorgen dat muzikanten niet op tijd voldoende tijd kunnen/ durven nemen voor herstel? Waarom zou je, ondanks dat het touren je goed afgaat, toch pauzes moeten houden? En is er een ‘ideale’ invulling te vinden om je tussen en na optredens zo goed mogelijk te blijven voelen? Met welke praktische adviezen kan je een breekpunt voorkomen? 

Ik interviewde tevens prestatie- en sportpsycholoog Dr. Rico Schuijers. Dr. Schuijers legt uit wat de gezondheidseffecten kunnen zijn van veelvuldig optreden, en welke adviezen eventueel zouden kunnen helpen je staande te houden tijdens het touren.

“Show added. New date! Show added.”: Hoe definieer ik non-stop touren? 

‘Show added’ (‘Show toegevoegd’) verschijnt er met smileys op de instagrampagina van je management. ‘Show Added. New date! By overwhelming demand, show added.’ Je mist de zestigste verjaardag van je vader. Weer een ‘show added’. Je verlangt naar het eten van thuis. Fans reageren enthousiast: ‘Yes: they take over the world. I am SO proud!’. Vanuit Japan ben je nu in New York aangekomen. Je weet dat als je over vier weken weer in New York bent, je intussen al sowieso minstens in Spanje, Frankrijk, Brazilië, en Argentinië bent geweest. Om niet gek te worden bekijk je het per dag. Je kan immers alleen lang touren in de ‘survival-mode”, zoals zangeres Melanie C (Spice Girls) het eens omschreef in de Zach Sang show (2021). Ondertussen is er geen uitzicht op rust. Je stopt dit soort gedachten maar even weg; want dit is toch juist waar je altijd van gedroomd hebt? Of grijpt het je soms stiekem naar de keel? 

Non-stop touren; wat kan je daar eigenlijk onder verstaan? Onder ‘non-stop-touren’ versta ik het jarenlang bijna onafgebroken touren tussen verschillende landen en werelddelen, zonder een pauze/ onderbreking van minimaal meerdere aaneengesloten maanden; maanden waarin er geen werk gerelateerde activiteiten plaats vinden.  

Een ander kenmerk van ‘non-stop-touren’ is mijns inziens het bijna naadloos overgaan van de ene lange tour (bijv. in de VS) in de volgende lange tour (bijv. in Europa). Een recent en concreet voorbeeld van een band waarbij dit elke keer weer voorkomt is de Italiaanse rockband Måneskin; een hardwerkende band waarbij de bekendheid in een relatief korte tijd toenam. 

Zo werden bijvoorbeeld die paar weken die vrij leken tussen de laatste tour en de volgende tour al snel drastisch ingekort. Een vertrekdatum van de volgende tour werd vervroegd (‘new date!’). De overige vrije weken werden onderbroken met allerlei intensieve werkzaamheden: promotieactiviteiten, interviews en repeteren. Daarbij werden er in die periode tussen twee grote tours weer nieuwe verrassingsoptredens gepland in verschillende landen en werelddelen, met weer tot wel 9 uur tijdsverschil met hun thuisland Italië. Zo ontstond er een mini-tourtje tussen twee grote tours in. Oftewel: dan tour je dus non-stop. 

In die korte tijd ‘vrij’ die dan nog overblijft -een paar dagen rond de feestdagen bijv.- leef je alsnog van concert naar concert, en is er nauwelijks ruimte om te herstellen van het wereldwijde touren.  Of om aandacht te geven aan andere aspecten van het leven. Het terugschakelen naar ontspanning na alle adrenalinepieken neemt echter juist tijd in beslag (daarover straks meer). De vraag is dus hoe lang een band of artiest een dergelijk tempo kan blijven volhouden. 

Bij dit soort non-stop-tour-schema’s zou ik ten behoeve van de bewustwording van het publiek die paar vrije dagen dan ook eerder ‘hersteltijd’ noemen, dan ‘vrije tijd’. Het zegt wat over wat touren fysiek en mentaal van je vraagt.

Volle dagschema’s tijdens het touren.

Wat doe je allemaal tijdens zo’n tour? Er wordt weleens gedacht dat muzikanten op tour de hele dag op de hotelkamer relaxen en in de avond eens tot leven komen en dan topfit het concert van hun leven spelen. Dit geromantiseerde beeld staat echter ver af van de realiteit. Naast reisdagen (denk aan: wachten, vliegvelden, busjes, jetlags etc.) zijn er dagschema’s van -net doorgebroken- muzikanten die zouden kunnen voelen als drie sollicitatiegesprekken op één dag. Elke dag. Zo’n dag kan bestaan uit reizen, het geven van meerdere interviews (radio, televisie, videobellen), nog meer reizen, vergaderen, wachten, fotoshoots, promo’s (promotievideo’s) opnemen voor je social media, in je hotelkamer zitten, weer reizen, weer wachten, repeteren, kledingwissels, optreden en heel veel foto’s nemen met fans (dit laatste vergt ook aandacht en energie). Ook het dagelijks opnieuw kennismaken met tal van mensen (productie, journalisten, plaatselijke crew, fans), het wennen aan leven in hotelkamers en het zich aanpassen aan een ander land vergt wat van een muzikant.

Wat maakt het een heel gek beroep?

Om te kunnen begrijpen waarom veel muzikanten negatieve gezondheidseffecten ondervinden van hun werk, is het goed om eens op een rij te zetten welke unieke kenmerken het een ingewikkeld en intensief beroep maken. 

Complexe kenmerken met veel invloed op het persoonlijk leven. 

Het non-stop touren -wonen in hotelkamers- is naast roem -dag en nacht herkend kunnen worden- een van de twee invloedrijkste en meest complexe kenmerken van dit beroep.  Voor de hand liggend, maar toch vaak vergeten of onderschat. Je bent lang geïsoleerd van vrienden en familie, en nauwelijks in staat om diepe/ betekenisvolle relaties en vriendschappen op te bouwen of te onderhouden. 

Ook het omgaan met berichten op social media, de pers, de verschillende mensen in je team, het zeer onvoorspelbare en meedogenloze karakter van de muziekindustrie (elke muziekcarrière gaat met pieken en dalen), de grote rol van de geluksfactor (je hebt weinig controle), de enorme prestatiedruk (wat is je volgende project), de zorg of je stem goed blijft (of je handen goed blijven), de druk die het geeft dat je team om je heen grote financiële belangen heeft bij jouw optredens, en het op tijd herkennen van de hyena’s (een beschrijving die een naaste van een muzikant eens gaf) in de muziekindustrie -in de muziek werken veel zakenmensen- en het omgaan met jetlags is een complexe uitdaging. Bij het non-stop touren heb je nauwelijks controle over je agenda; je wordt geleefd. De mate van controle die je wel of niet over je agenda hebt, kan je mentale gezondheid beïnvloeden. Het is een ‘snel leven’, met mogelijk voortdurend stress om je volgende vlucht, interview of optreden op tijd te halen.

 Daarnaast identificeren veel muzikanten zichzelf vaak met hun succes (ook daarover straks meer), dat ook weer de nodige risico’s met zich meebrengt als het succes eens wat minder is. Iets dat in elke muziekcarrière gegarandeerd een of meerdere keren voorkomt.

Als je bekend bent, kijken mensen -journalisten, fans- daarnaast naar je als zijnde ‘muzikant’. Je staat dus de hele dag aan; je bent constant alert en dat kost energie. Soms wordt iedere stap geregistreerd door fans, de pers of je eigen team (als je wordt gevolgd voor een documentaire). Alles wat je zegt en doet kan onder een vergrootglas worden gelegd. Het omgaan met roem is dus misschien wel het meest complexe aspect en het grootste verschil met andere beroepen. En het meest eenzame, omdat het voor je omgeving moeilijk is om écht te begrijpen hoe dat voelt. 

Een aantal van deze beroeps gerelateerde aspecten hebben een rol gespeeld bij muzikanten waarbij het niet goed is gegaan. Vaak was er sprake van een combinatie van prestatiedruk, roem, een onrealistisch druk tourschema (geleefd worden), te weinig rust, mensen om zich heen die niet integer zijn en het gebruik van verslavende middelen om met deze aspecten om te kunnen gaan. Dikwijls in combinatie met een gevoelige persoonlijkheid (waardoor er juist de mooiste songteksten worden geschreven). 

Je zou je door eerder genoemde onderzoeken en ervaringsverhalen kunnen indenken dat deze leefstijl (letterlijk jaren in hotelkamers doorbrengen) in negatieve zin invloed kan hebben op allerlei klachten als angst, podiumvrees of eenzaamheid.

Meereizend team. 

Alle eerder genoemde dagelijkse activiteiten worden mogelijk gemaakt door een meereizend team. Een team van een artiest of band die wereldwijd tourt kan wel tientallen medewerkers bevatten. Het harde werk van deze ‘onzichtbare’ disciplines en anonieme medewerkers achter de schermen verdient meer aandacht: het vergt ook voor hen enorm veel toewijding en aanpassing van het persoonlijk leven. Hoewel zij niet te maken hebben met de meest complexe factoren van het ‘artiest-zijn’ (bijv.: altijd herkend worden/ faam/ social media/ oordelende journalisten), delen zij met de artiest wel de ervaring van het non-stop touren en soms ook in mindere mate de prestatiedruk. Hopelijk zitten er in het team dan mensen die omwille van die gemene deler, de band/ artiest tot steun kunnen zijn in dit ‘gekke beroep’.

Een van de belangrijke invloedrijke factoren op de gezondheid tijdens het touren zijn de optredens. Het is daarom nuttig eens te kijken wat een optreden met je lichaam en brein doet.

Wat gebeurt er fysiek en mentaal tijdens een optreden.

“Topsport’ noemen veel muzikanten een groot optreden. Dat jarenlang touren als topsport wordt ervaren is niet zo gek, als je bedenkt welke processen er zich afspelen in je lichaam tijdens en na een optreden. Er zijn een aantal hormonen/ neurotransmitters die bij élk optreden vrijkomen in je lichaam: adrenaline, cortisol en serotonine. “Dit kost veel energie” aldus Schuijers. “En dit kan je maar tijdelijk aan”.

Het zenuwenzeikje, je maagsappen en je darmen.

Dr. Schuijers legt uit wat er gebeurt als je op een podium staat: “Als je op een podium voor 50.000 mensen staat gaat alles aan. Je krijgt een hoge hartslag, gaat zweten en je ademhaling gaat omhoog. Er gaan ook een paar dingen uit; bijv. m.b.t. de spijsvertering. Je krijgt een droge mond. Je maagsappen halveren, dus je hebt minder trek. Of het wil er weer uit; dan ga je overgeven van de zenuwen. Maria Callas moest altijd overgeven voor ze ging zingen.

Je darmen gaan overuren maken: als je zenuwachtig bent krijg je diarree of obstipatie. Daarnaast maakt je blaas overuren; dat wordt het ‘zenuwenzeikje’ genoemd. Honderd van de honderd mensen moeten vlak voordat ze parachute gaan springen even plassen. Dat hebben we vanuit de evolutie overgehouden: zodra het spannend begint te worden, moet je alles waar je niks aan hebt om te vechten of te vluchten, kwijt. En al het bloed gaat naar de spieren.”

Adrenaline. 

Speelt dopamine en adrenaline een rol? Schuijers: “Dopamine speelt niet zo’n grote rol, adrenaline wel. Sowieso komt er bij elk optreden adrenaline vrij. Dat wordt erger als er iets onverwachts gebeurt, als je schrikt (de snaar breekt of de box knalt). Dit duurt dan maximaal twee minuten. Dan wordt het bloed dikker, voel je minder pijn, en je kan bijv. met een wond toch doorspelen. Pas later, als adrenaline gezakt is, begint de wond pijn te doen.”

Cortisol.

Ook cortisol komt bij elk optreden vrij. “Het stresshormoon cortisol blijft wel langer. Als je langdurig zeer veel stress hebt gehad (burn-out) dan heb je veel cortisol in je bloed.

De bijnierschors maakt cortisol aan, en die is dan een soort krentje geworden in plaats van een druifje. Die is dan helemaal leeg.”

Serotonine.

Schuijers: “Een ander hormoon dat vrijkomt is serotonine; dat is het gelukshormoon.

Dat is het euforische gevoel dat je kunt hebben als je hebt gescoord of als je applaus in ontvangst neemt.”

Hoge hartslag.

Tijdens een optreden heb je een verhoogde hartslag. Schuijers legt uit dat, zelfs als de stress voorbij is, je hele hoge hartslag (bijv. 140 tot 200) nooit direct weer terugzakt naar je normale rust-hartslag (60). Hij zal na een optreden dus nog wat hoger blijven dan normaal (80/ 90). “Als je daarna snel weer die stress krijgt, dan ben je binnen een week over je toeren.” Zaak is dus om goed fysiek te herstellen tussen 2 optredens. “En dan gebruik maken van ademhalingstechnieken of meditatie, om van die 80 of 90 slagen per minuut weer terug te gaan naar die 60. Je kunt leren om éxtra te ontspannen, zodat je weer uitkomt op je rust-hartslag.”

Als een muzikant om de dag optreedt, herhaalt dit proces zich dan elke keer weer opnieuw? “Ja, iedere keer”, zegt Schuijers. “Sterker nog, dát is de kick. Als je aan sporters of artiesten die stoppen vraagt wat ze het meest missen, is dat de spanningsopbouw naar een toernooi of concert. Er zit wel een sóórt gewenning in, maar de artiest zal zich tijdens een optreden nooit zo voelen alsof die net uit de sauna komt. Je krijgt er het liefst een prettige spanning bij, dat noemen we een ‘Sinterklaas -spanning’ (een leuke spanning; als een kind dat wacht op een cadeautje van Sinterklaas, red.). En dus liever niet een ‘tandarts-spanning’ (een negatieve spanning, angst, red.).” 

Een katergevoel na een optreden. 

Een veelgehoord probleem is dat muzikanten zich na een optreden neerslachtig of leeg voelen. Een Amerikaanse professional in de geestelijke gezondheidszorg, John C. Buckner (gezinstherapeut), heeft hier in 2013 al eens over geschreven. Dit verschijnsel staat bekend als post-prestatiedepressie (PPD). “In het normale dagelijkse leven komen biochemicaliën vrij, en volgt rust en herstel. Dit veroorzaakt de typische ups en downs van het leven. In het geval van PPD is het proces extremer: met hogere toppen en lagere dieptepunten.” schrijft Buckner.

Dr. R. Schuijers noemt dit het ‘katergevoel’: “Om dit uit te leggen, moet je je neutrale lijn voorstellen. Stel, je stopt met de kick (bijv. een optreden). Dan schiet je door die neutrale lijn heen. Je komt dan in het ‘mis-gevoel’/ katergevoel terecht. Daarna komt het heel langzaam weer omhoog. Als je dat deel arceert, dan is dat het deel dat zorgt voor de verslaving. Want dat is namelijk geen fijn gevoel: je wilt dus zo snel mogelijk weer uit dat gevoel weg. De verslaving is dus dat je dát katergevoel wilt opheffen. En je wilt daarna meer van die kick om weer het goede gevoel opnieuw te krijgen. De muzikant wil weer optreden.” 

Als dat echter niet via een volgend concert kan, kan er het risico ontstaan dat je het in andere middelen gaat zoeken. Schuijers: “Het simpelste is paracetamol. De koppijn kan dan weggaan, maar als dat dus niet lukt, dan ga je naar andere middelen. Wordt dan de neiging groter?”

Het tegenovergestelde van het katergevoel is ‘euforie’. “Dit is juist een toestand die je langere tijd wilt blijven voelen”, denkt Schuijers.

Adviezen om met het katergevoel om te gaan bespreek ik verderop: “Hoe kan je proberen je zo goed mogelijk te blijven voelen na een optreden of na een lange tour?”

Black-out en onzekerheid.

“Als je voor 50.000 man staat en je bent onzeker, dan schakel je van je denkende brein naar je emotionele brein. Door gedachten als ‘o jee dat publiek vindt er wat van’, of ‘ik mag geen fouten maken’ schakel je terug. Dat is een normale stressreactie. Je bloed wordt geacht om op andere plekken aanwezig te zijn, en is dan niet meer in je brein. Dan kan het dus zijn dat je dingen niet meer weet, die je normaal gesproken wel goed weet. Dat wordt een black-out genoemd. Zodra je hart het overneemt, houdt het helder denken op”, legt Schuijers uit. 

“Bij talentenshows zie je vaak dat kandidaten zeggen: ‘In de badkamer klinkt het allemaal wèl’. Maar als ze dan voor een jury zingen gaat het stress-systeem aan. Dit slaat dan op je ademhaling en op je stem. Dan zou je kunnen denken: ‘Ik kan niet zingen’. Maar dat klopt dus niet: je kan wel zingen, maar je moet alleen leren om te zingen op het moment dat dat moet. Dat kan met ademhalingsoefeningen en door met je gedachten leren om te gaan.” 

Wat zou je wel kunnen denken in zo’n situatie? “I.p.v. ‘O jee ze kunnen er iets van vinden, zou je kunnen denken: ‘Ik zing. En ik zing zoals ik denk dat het mooi klinkt. Smaken verschillen: de ene zal mijn klankkleur wel mooi vinden en de ander niet. Wat ik ga doen is: mijn ademhaling goed gebruiken, en ervoor zorgen dat ik in het liedje kom. Ik vind het een mooi liedje om te zingen. Wat een ander daar van vindt, het zij zo.’ Dat is overigens een hele lastige, die laatste.”

Bij muziek bepaalt het kunnen raken van het publiek (emotioneel) mede het ‘succes’. Dat is gelijk het verschil met topsport: hier zijn louter de technische handelingen van belang. Bij onzekerheid is het goed om je te realiseren dat er een verschil kan zitten tussen hoe jij denkt dat het gaat, en hoe je optreden overkomt op anderen.

Schuijers geeft een voorbeeld uit de praktijk, toen hij pianiste Iris Hond trainde toen ze afstudeerde. “Zij had een heel mooi afstudeerproject. Vlak voordat ze haar diploma kreeg, zag ik haar nog even. Ik vroeg: hoe ging het? ‘10000 fouten gemaakt’, zei ze. ‘Het ging echt helemaal niet.’ Iris slaagde summa cum laude (hoogst haalbare onderscheiding) en kreeg het hoogste cijfer in decennia. Er is dus een heel erg verschil tussen hoe zij vond dat het ging, en hoe het dan overkomt op anderen. Zij speelt, en het raakt.”

Overprikkeld brein: “Hi London!” roept de zanger in Accor Arena Parijs.

Een klassieker: de muzikant die zo gedesoriënteerd is door het vele reizen dat hij even niet meer weet waar hij is. Naast het vele reizen speelt ook vermoeidheid hierin een rol. Als je bijvoorbeeld aan oud-piloten vraagt naar hun ervaring met jetlags, dan herinneren ze zich vooral dat ze altijd moe waren. Jetlags kunnen een -niet te onderschatten- oorzaak zijn van het voortdurend je niet fit en ‘helder’ voelen tijdens een tour.

Ik geef een voorbeeld van een dagschema aan Dr. Schuijers: kan een brein überhaupt zoveel prikkels op een dag verwerken als je dit dag in dag uit doet? Hoe belangrijk is het voor je brein om tijd te hebben om te reflecteren?

Schuijers: “Een brein kan wel overprikkeld raken. In alle opzichten is inderdaad rust nemen -en dan zou je kunnen reflecteren- van belang.

Je hebt wel individuele verschillen. Ik zou mij kunnen voorstellen dat de twee extraverte mensen in een band, bijv. de zanger en de gitarist, zo’n dagschema nog wel leuk vinden, maar dat de introverte basgitarist en de introverte drummer dit niet zo leuk vinden. Introverte mensen hebben denk ik, nog meer moeite met dat ze worden geleefd en van interview naar interview moeten gaan. Extraverte mensen kunnen makkelijker schakelen en van interview naar interview en van optreden naar optreden gaan. Daar krijgen zij ook energie van. Bij introverte mensen kóst dat juist energie. Zij krijgen er weer energie van als ze even rust kunnen nemen.”

Waarom je niet kan relativeren: “Ik kan een maand niet optreden, ik ga kapot!” 

Goed kunnen relativeren lijkt een voorwaarde om het touren te kunnen volhouden. Evenals ervoor waken dat je je identiteit niet gaat ontlenen aan je succes. Als je je identiteit gaat ontlenen aan succes ben je alleen nog maar de muzikant, de artiest. Als er in dat geval tegenslagen op je pad komen tijdens een tour, kan relativeren een extra moeilijke opgave zijn.

Het huilen stond onlangs nader dan het lachen bij een zanger die een paar optredens moest afzeggen vanwege een (niet ingrijpend) tijdelijk gezondheidsprobleem. Hij gebruikte grote woorden, en was duidelijk overstuur. Voor muzikanten wier leven de muziek is, voelt het begrijpelijkerwijs als iets verschrikkelijks als er een paar optredens geannuleerd moeten worden. Wat de oorzaak hiervan ook is (angst voor reactie publiek, passie, gemiste financiën, ‘fear of missing out’); het zou enorm kunnen helpen -stress kunnen schelen- als je in zo’n geval weet hoe je het probleem wat kan relativeren. 

Ik vraag aan Dr. Schuijers of het moeilijk kunnen relativeren een gevolg kan zijn van de leefstijl (non-stop touren). 

Schuijers: “Dat hoeft denk ik niet per se zo te zijn. Maar wat je nou noemt komt wel vaak voor. En het komt ook bij topsporters voor. Ik haal uit die opmerkingen van die zanger het volgende: mijn waarde als mens hangt af van mijn prestaties, dus van mijn optreden. Als ik goed presteer, ben ik een goed mens. Als het een keer mis gaat, ben ik een slecht mens. Ik zou dan dus (tegen een muzikant, red.) kunnen zeggen: Maakt het jou, nu je een maand niet kan zingen, een minder goede zoon? Word je dan een minder goede broer? Dan gaan mensen denken: nee, m'n naasten houden nog steeds van mij als ik een keer niet zing. Als een concert een keer wat minder gaat, doet dat niet afbreuk aan je naam. Je waarde als mens hangt niet af van je prestaties, maar dat is wel de denkfout die heel veel mensen kunnen hebben. Als je die denkfout hebt, kun je inderdaad niet relativeren. 

Sommige mensen zijn daar overigens gevoeliger voor dan anderen.”

Schuijers vervolgt: “Leren relativeren is onderdeel van een mentale training. Samen met het stellen van doelen, visualiseren (zodat je weet in welke zaal je bent en daar geen fout in maakt), energiemanagement (slapen en eten), aandachtcontrole (dat je op het moment dat je bezig bent met het concert, ook echt bezig bent met het concert en niet met de gevolgen daarvan), het bewust worden van de gedachte en het omzetten daarvan. Dat laatste is wel een moeilijk traject.”

Mogelijke stressfactoren tijdens het touren: omgaan met roem, fans, je bandleden en heimwee.

Eerder benoemde ik meerdere factoren die van invloed kunnen zijn op de gezondheid tijdens het touren (“Wat maakt het een heel gek beroep?”). De meest voorkomende licht ik hier uit, omdat deze kunnen bijdragen aan extra stress tijdens het touren. Hoe kan je stress aangaande roem (bekendheid), fans, je bandleden en heimwee wat proberen te reduceren tijdens het touren?

Roem en fans.

“I am scared (ik ben bang)”, zei Britney Spears (Amerikaanse zangeres) toen ze in Amerika overal achtervolgd werd door paparazzi (voorbeeld uit de Linda-documentaire “Merel onderzoekt #FreeBritney”). Het klonk eng, en dat is het waarschijnlijk ook. Journalist en Story-hoofdredacteur Guido den Aantrekker legde in deze zelfde documentaire uit dat tijdschriften in Amerika erg afhankelijk zijn van losse verkoop. De tijdschriftenbranche in Amerika is dus bijzonder gebaat bij zo veel mogelijk nieuws/ gossip. In Amerika wordt er daarom voortdurend ‘gejaagd’ op bekende mensen.

Dit soort extreme voorbeelden zoals die van Britney Spears spreken tot de verbeelding; het is een beeld waar mensen misschien het eerst aan denken bij het woord ‘roem’. Het is echter een misverstand dat alleen hele wereldberoemde artiesten gezondheidsproblemen kunnen ondervinden van de effecten van roem. Ook artiesten die minder bekend zijn -bijv. alleen in eigen land- kunnen er zeker (ingrijpende) negatieve effecten van ondervinden in het dagelijks leven. Roem kan een gecompliceerd gewenst of ongewenst bijeffect zijn van het muzikanten-bestaan. Het kan voor stress, gevoel van controleverlies en sociale isolatie zorgen.

Enige bekendheid binnen de landsgrenzen kan volgens sommige muzikanten misschien leuke kanten hebben: erkenning van je werk/ creativiteit. Maar als je luistert naar de verhalen van diegenen die er veel stress door ondervinden, lijkt grote roem eerder een vloek dan een zegen. Als je (nog) grote(re) bekendheid nastreeft, is het allicht goed eens te overdenken waarom dat eigenlijk zo is. Waarom wil je eigenlijk de beste of meest bekende muzikant/ artiest worden? 

Nederlands muziekmanager John van Katwijk zei eens hierover in een interview: “Waarom zou je het willen? (..) Het vak met de meeste zelfmoorden, depressies, burn-outs en ellende. Waarom wil je dat?’ (...) En dan hebben we het nog niet eens over de wereldsterren die de vijftig niet halen. Michael Jackson net aan, maar Amy Winehouse, Whitney, Elvis…” (Telegraaf, okt. 2021)

Het is een te veelomvattend onderwerp om volledig te behandelen. Daarom benader ik het in dit artikel louter kort, als zijnde invloedrijke factor op de gezondheid tijdens het touren, en alleen de mogelijke stressvolle/ negatieve kanten ervan. Het is belangrijk dat deze kanten gezien worden, zodat artiesten er zo open over kunnen praten.

Wat zijn tijdens het touren mogelijke korte termijneffecten van roem?

• Gevoel van controleverlies.
  Als het eenmaal zo ver is, lijkt het niet altijd meer te controleren of doseren. Het is soms op korte termijn onomkeerbaar, en dat kan, áls je het als negatief ervaart, beangstigen. Juist tijdens het touren kan je dagelijks hiermee geconfronteerd worden. Bij sommigen kan overigens ook het tegenovergestelde gebeuren: gevoel van controleverlies doordat roem juist afneemt. 

• Je eenzaam voelen.
  Roem is misschien wel het meest eenzame aspect tijdens het touren: de kans dat je naasten of je fans precies weten hoe het voelt, is namelijk niet zo groot. Jouw leven verschilt enorm van het leven van je vrienden. Daardoor kan je een drempel voelen dit onderwerp aan te snijden (straks meer hierover bij “Oorzaak 6: De angst om niet begrepen te worden, of angst voor imagoschade). Hierdoor kan je nog meer het gevoel hebben er alleen voor te staan. Het is een voordeel als je in een band zit, want dan kan je deze ervaring met elkaar delen. 

• Jezelf meer isoleren dan je zou willen, en de verandering van je relatie met vrienden/ kennissen.
  Roem kan er tevens voor zorgen dat je je vaker isoleert van de buitenwereld. Je blijft bijvoorbeeld tijdens het touren vaker op je hotelkamer dan je eigenlijk zou willen. Normaal zou je als je je niet zo goed voelt buiten een verfrissend wandelingetje door de stad maken. Nu zie je al voor je dat je ondanks je hoofdpijn en vermoeidheid graag aandacht zou willen geven aan fans die er staan, maar dat je er gewoonweg niet toe in staat bent. Daarom blijf je maar in bed.
  
  Niet alleen jijzelf kan veranderen door roem, maar ook je omgeving. De interactie kan veranderen: soms worden muzikanten een ‘attractie’ voor hun omgeving. Een afnemend vertrouwen jegens je omgeving kan ook voor isolatie zorgen. Misschien blijk je ten onrechte een rotsvast vertrouwen te hebben in je ‘oude’ vrienden. Of misschien blijk je ten onrechte een rotsvast vertrouwen te hebben in je ‘nieuwe’ vrienden. Bij het aangaan van contacten zijn er mensen die kijken naar wat de ander hun te bieden heeft; of zij erop vooruitgaan als ze met je omgaan. Dat is helaas de reden dat daklozen veelal worden genegeerd. Het kan goed zijn te bedenken wie er naast je zou blijven staan als je publieke ‘status’ tot het nulpunt zou dalen, of wanneer je langdurig tegenslagen zou krijgen. "Er zijn wel horden mensen die om je heen dwarrelen als het je goed gaat, maar ze verbleken tot schimmen op het moment dat je ze écht nodig hebt" zei wijlen Mies Bouwman -Nederlands televisiepresentatrice- een keer in een interview (Volkskrant, 2017).
  
  Francis van Broekhuizen (bekend Nederlands operazangeres en televisiepersoonlijkheid) zei eens in een interview: “Iedereen wil iets meepikken van de glans van die roem. Er zijn opeens mensen die je adoreren en niemand zegt nog tegen je: 'Doe eens even niet zo gek.' (..) Roem stijgt eerder naar het hoofd van de mensen om je heen, dan naar je eigen hoofd, is me opgevallen. Ik ben nog dezelfde als altijd." (VARAgids 32).

• Verlies van onbevangenheid op straat en bijv. tijdens het doen van alledaagse activiteiten (boodschap doen tijdens je tour, uit eten gaan, etc.)
  Onbevangen op straat kunnen lopen of anoniem met vreemden kunnen praten is heel waardevol; en dat merk je waarschijnlijk pas als je het (gedeeltelijk) kwijtraakt. Je kan het op steeds meer plaatsen kwijtraken naarmate je bekender wordt. Het verlies van onbevangenheid kan voor stress zorgen: ‘buiten’ ben je, ook in je ‘vrije’ tijd, voortdurend alert. En je bewust van je beroep. Dat is anders dan bij de meeste andere banen. Als je je constant bekeken voelt kan het moeilijk zijn om tot ontspanning te komen als je erna weer alleen op je hotelkamer bent.
  
  
• Toenemende stress door social media.
  Roem zorgt er ook voor dat op social media iedereen een mening over je heeft. Positief, maar ook negatief. Je ziet artikelen over jou waarvan de inhoud niet klopt; maar je zou er een dagtaak aan hebben als je alles zou gaan corrigeren. Dat kan frustratie of een onrechtvaardigheidsgevoel geven. Tegenwoordig wordt er ook gesproken over de stress die zogenaamde ‘haters’ veroorzaken: mensen of ‘trollen’* die voortdurend negatieve berichten over je plaatsen.
  
  *Trollen zijn personen die berichten plaatsen op internet met als doel om voorspelbare emotionele reacties uit te lokken.
  
  
• De druk die gepaard gaat met interactie met fans.
  Ook de interactie met fans kan overweldigen en dubbele gevoelens geven. Fans begrijpen misschien wel dat hun favoriete artiest/ band ook moet rusten, maar vaak speelt ter plaatse mee dat het een eenmalige kans voor de fan is om bijv. om een handtekening of contact-moment te vragen. Dan overwint vaak toch de wens voor een handtekening. Dat maakt dat het een dagelijks terugkerend onderdeel is, waar qua energiemanagement rekening mee gehouden zou moeten worden.
  De interactie met fans kan uiteraard een heel leuk onderdeel zijn. De steun van trouwe, hartverwarmende fans kan veel positieve energie of erkenning geven. Of soms misschien zelfs emotionele steun (denk aan de gedreven Free Britney-beweging**). Het kan echter ook gepaard gaan met schuldgevoelens. Het is menselijkerwijs onmogelijk fans altijd te geven wat ze willen. Voor sommigen zal het niet genoeg zijn. Dat kan stress geven. Ook de wetenschap dat sommige mensen die je onderweg tegenkomt een ideaalbeeld van je hebben gecreëerd in hun hoofd en daar hun verwachtingen op afstemmen, kan stress veroorzaken.
  
  **De Free Britney-beweging was een beweging van fans die Britney Spears jaren steunden in de strijd om het curatorschap met haar vader te beëindigen.
  
  
• Hoge verwachtingen van anderen, die je niet altijd waar kunt maken.
  Het normale dagschema vergt al veel van je, maar ter plaatse kunnen er nog allerlei extra uitnodigingen, vragen en speciale wensen bij komen. De lokale pers, het lokale productieteam of een andere bekendheid kan tijdens het touren (hoge) verwachtingen van je hebben. Kom je vanavond naar een afterparty? Wil je naast het interview onverwacht ook nog even een nummer spelen? Kom je gezellig met de plaatselijke crew lunchen (terwijl je hoofdpijn hebt)?
  
  Ik leg dit laatste aspect voor aan Dr. Schuijers. Wat kan je doen als je niet aan alle verwachtingen kan voldoen? Prestatie- en sportpsycholoog Dr. Schuijers: “Omgaan met een verwachting van anderen is om de verwachting bij de ander te laten. Stel een topsporter loopt naar de plek waar die moet presteren. Daar staat een iemand die zegt ‘winnen hè, winnen!’. Dan kun je denken ‘Oeh hij denkt dat ik moet winnen’. En dan voel je dus die druk. Je kunt ook denken: “Oké, die meneer heeft alle recht om te verwachten wat hij wil verwachten over mij, maar ik ga gewoon schaatsen, of ik ga gewoon voetballen. Ik laat de verwachting dat jij vindt dat ik moet winnen, bij jou. Ik ga cirkel 1 in (dit is onderdeel van de cirkeltheorie waar Dr. Schuijers gebruik van maakt: in cirkel één denk je niet aan winnen of verliezen, maar neem je waar en voer je uit, red.): dat is dat je bezig bent met je taak. Zonder aan de gevolgen te denken. Door in het hier en nu te zijn.”

Een goede manager of teamlid zou bij bovenstaande aspecten tot steun kunnen zijn; straks meer over de rol van een manager.

Als je merkt dat je je zorgen maakt over de effecten van roem of de druk die daarmee gepaard gaat, schroom dan nooit hulp te zoeken bij een gediplomeerd arts of professional. 

Groepsdynamiek tijdens het touren: de drummer wilde eigenlijk liever gitaar spelen. 

Om zoveel mogelijk stress proberen te voorkomen tijdens het touren, kan het in sommige gevallen verstandig zijn een aantal zaken van tevoren te bespreken. Bij langdurige tours kan het een uitdaging zijn om een goede harmonie te behouden binnen de band. Vermoeidheid, jetlags, constant op elkaars lip zitten, de druk, verschil van inzicht, verschillende karakters en verschillende achtergronden kan voor onrust zorgen. Dr. Schuijers heeft ook teams voor de Olympische spelen begeleid. Wat adviseert hij om het functioneren in een team of band vol te houden? Schuijers haalt een aantal zaken aan die je al voor je gaat touren zou kunnen doen, en een aantal zaken die kunnen helpen elkaar beter te begrijpen op moeilijke momenten:

• Rolacceptatie en rolduidelijkheid.
  “Accepteert de toetsenist dat hij ook zingt, of juist niet zingt? De zanger is meestal de degene die de aandacht trekt. Maar als je een toetsenist hebt die ook veel zingt, dan gaat het er dus om: is het duidelijk dat wij allebei zingen?”
  Dus rolacceptatie is: ken je elkaars rol, maar ook: ben je er tevreden mee?
  Schuijers: “Precies. Vind jij het oké als ik alleen maar speel?”

• Het gebruik van diversiteitstesten. 
  Hierbij leer je elkaar beter kennen, en leer je met name hoe je reageert onder druk, of als het spannend begint te worden. “Daarbij is er weer dat verschil tussen introverte mensen en extraverte mensen. Een extravert persoon die stress krijgt gaat nog harder schreeuwen. Een introvert persoon die stress krijgt wordt nog stiller. Als je (met die wetenschap, red.) weet dat je je stille drummer bij gesprekken helemaal niet meer hoort, dan moet je denken: ‘Oh wacht even, is er iets aan de hand?”

Je zou natuurlijk over veel meer zaken van tevoren kunnen praten. Wat doen we als een van ons geen goed gevoel heeft bij de manager? Hoe gaan we ermee om als er derden (boyfriends/ girlfriends) in het spel komen? Het risico hierbij is wel dat het allemaal wat geforceerd kan voelen. Ik vraag aan Dr Schuijers of het niet ook vooral een kwestie is van onderlinge chemie die wel of niet matcht. Schuijers beaamt dat je niet alles hoeft te bepraten, maar denkt dat je met het bespreken van een paar zaken wel ellende kan voorkomen.

Zou je bij het zoeken naar een nieuw bandlid ook deze tips kunnen toepassen (‘We hebben al twee extraverte mensen, misschien moeten we op zoek naar een introverte gitarist’)? Schuijers: “Ik denk dat daar nog niet zoveel van bekend is in de muziek. Er zijn wel ‘ideale’ teams waarbij er een verdeling is van soorten types. Als je naar voetbal kijkt: je moet niet elf Ruud Gullits in een team hebben.”

Heimwee op tour: Je bandleden hebben de tijd van hun leven, jij telt de dagen af.

Tijdens je tour kan je heimwee hebben naar je ouderlijk huis, het eten uit je thuisland, dat speciale gerecht van je vader, je eigen woonwijk, je eigen bed, de plaatselijke supermarkt, je vrienden, je huisdier, je familie of je partner. Het probleem van heimwee is een invloedrijk aspect dat (ook in de muziekindustrie) vaak wordt onderschat. Dat is onterecht: het kan namelijk nogal van invloed zijn op iemands prestaties en welbevinden. 

Wat is heimwee, en wat kan je eraan doen?

Hoogleraar medische en klinische psychologie Ad Vingerhoets deed onderzoek naar heimwee en beschreef eerder in het FD Persoonlijk (van Het Financieele Dagblad) een persoon met heimwee als volgt: “De heimweeklant gaat de thuissituatie idealiseren, wordt huilerig, lusteloos en kan nergens van genieten. Ook ontbreekt de zin iets te doen, dus ondernemen mensen met heimwee niks uit zichzelf; ze blijven hangen in hun pijn. Tot slot kan het leiden tot niet kunnen eten of slapen en zelfs tot koorts. (….) Heimwee is te vergelijken met minirouw of liefdesverdriet; mensen laten dezelfde symptomen zien.” Vingerhoets stelt dat tegen de extreme vorm -behalve teruggaan naar huis- niet veel gedaan kan worden. 

Als je mede-bandlid veel last van heimwee heeft, kan het misschien al helpen als je dit probleem serieus neemt, en een luisterend oor wilt zijn. Maar valt er verder echt niets aan te doen? Ik vraag aan Dr. Schuijers hoe je je wat beter zou kunnen gaan voelen tijdens het touren als je zèlf heimwee hebt. 

“Zorg er eerst voor dat je accepteert dat je een beroep hebt waarbij hoort dat je veel weg bent. Accepteer dat je het af en toe moeilijk hebt”, aldus Schuijers. “Maak gebruik van bijv. facetime; tegenwoordig is het makkelijker om contact te onderhouden.”

Schuijers stelt dat als je niet zoveel weg wilt zijn, je dat dan ook niet moet doen: “In het begin van mijn carrière, dertig jaar geleden, heb ik gewerkt met Nederlands beste tennisster. Zij zou, als zij voor de wereldranglijst was gaan spelen, misschien best wel tot de top vijftien of twintig kunnen zijn gaan behoren van de wereld. Maar zij zei: ‘Ik heb geen zin om uit de koffer te leven. Ik blijf gewoon in Nederland. Ik weet niet wat ik ga missen, maar ik weet nu al: dat ligt mij niet’”.

Besluiten om bij heimwee nooit meer te gaan touren is misschien wel heel radicaal. Ik kan mij voorstellen dat het naast elkaar zou kunnen bestaan: enerzijds de wens om de wereld over te touren, en anderzijds het probleem dat je je tijdens het touren ziek voelt van de heimwee. Ik vraag daarom aan Dr. Schuijers of er nog andere technieken zijn om met heimwee om te gaan.

Schuijers: “Je kan dan weer dezelfde technieken toepassen: letten op je ademhaling, gedachtenverandering, doelen stellen, visualiseren -dat je zelf ziet dat je in staat bent om te functioneren zonder je familie-, focus en energiemanagement. Dan gaan we kijken hoe de verschillende onderdelen daarvan een invloed kunnen hebben op het gevoel van heimwee. Je kunt het niet wegnemen, maar er wel beter mee leren omgaan.”

Waarom kunnen, durven of willen artiesten geen pauze (te) nemen? Acht oorzaken, mét advies.

De gitarist die een röntgenfoto op social media plaatst om uit te leggen waarom hij niet kan optreden. De zangeres die haar tour pas voor onbepaalde tijd uitstelt nadat zij aan het infuus ligt. De zanger die zijn tour uitstelt en uitlegt dat hij niet meer tegen het tourleven kan, met de prestatiedruk die daarbij hoort. 

Getuige de lange verklaringen op Instagram, waarin door muzikanten uitgebreid wordt verantwoord dat het ‘echt heel slecht gaat’, en ‘het ècht niet meer gaat’, laten zien hoe hoog de drempel is om concerten uit te stellen. Om het statement kracht bij te zetten worden er allerlei bewijsmiddelen getoond, of er wordt verteld dat het uitstellen van het concert op doktersadvies is. Het laat dus ook zien dat een situatie vaak eerst tot een breekpunt moet komen voordat er ècht actie wordt ondernomen. En hoe hoogdrempelig het is om die beslissing te nemen. Het zou echter voor iedereen beter zijn als er wordt ingegrepen vóór dat dat breekpunt er komt. 

Als je kijkt naar wat er in je lichaam gebeurt bij ieder optreden, staat namelijk buiten kijf dat herstel noodzakelijk is om gezond te blijven. 

Het lijkt er echter op dat terugschakelen moeilijk is. “Klopt”, aldus Schuijers. “Alle (eerder) genoemde processen in je lichaam kan je maar tijdelijk aan. Daarna moet je herstellen. Het herstellen is eigenlijk nog belangrijker dan de prestatie zelf: om weer die prestaties te kunnen blijven leveren.”

Er lijkt in de muziekindustrie tegenwoordig iets meer aandacht te zijn voor de mentale gezondheid; maar in de praktijk zie je er toch weinig van terug als je kijkt naar de intensieve tourschema’s.

Waarom kunnen, durven of willen artiesten geen grote (langer dan een paar weken) pauze (te) nemen, of grijpen pas in als het te laat is? Ik heb acht oorzaken vastgesteld, die ten grondslag zouden kunnen liggen aan dit probleem. Bij elke oorzaak bespreek ik de situatieschets en daarna wat je eraan zou kunnen doen. 

Wellicht ten overvloede wijs ik erop dat de hieronder weergegeven oorzaken uiteraard een vereenvoudigde weergave van de realiteit zijn. Die realiteit is soms ingewikkeld, doordat er verschillende belangen (je vader is je manager), gecompliceerde relaties (je manager is je beste jeugdvriend) en andere persoonlijke aspecten (schaamte) mee kunnen spelen.

• Oorzaak 1:
  De ‘now or never-dreiging’.
  “Ik heb een pauze nodig en wil deze ook nemen, maar als ik dat nu doe ben ik bang dat dat het einde van mijn muziekcarrière zou kunnen betekenen. Dit is het moment.”
  
  
• Oorzaak 2: 
  FOMO (Fear Of Missing Out).
  “Wat er ook gebeurt, ik wil geen pauze. Een kans op een optreden bij MTV Awards wil ik niet missen!”

• Oorzaak 3:
  Je team heeft andere belangen en haalt je over voor de korte termijn te gaan.
  “Hmm dat wordt heel moeilijk de komende tijd…gewoon nog even doorgaan”, zei de manager nadat je een pauze bespreekbaar wilde maken.

• Oorzaak 4: 
  De aanname/ vrees dat je team je laat vallen: je voelt je niet vrij om je zorgen te delen.
  “Nee joh, we kunnen nu echt niet om een pauze vragen; straks lopen we het risico dat de platenmaatschappij met ons breekt of erg teleurgesteld in ons wordt."

• Oorzaak 5:
  De vrees voor de fysieke/ mentale gevolgen van plotselinge rust.
  “Ik word altijd meteen ziek of onrustig als ik thuis ben na een tour; ik kan maar beter gewoon doorgaan.”

• Oorzaak 6:
  Angst om niet begrepen te worden door fans/ het publiek, of angst voor imagoschade.
  “Het publiek zal mijn problemen misschien niet serieus nemen en het afdoen als onzin.”
  
  
• Oorzaak 7:
  De band kent zijn eigen fysieke en mentale grenzen nog niet.
  “We kunnen het aan!”

• Oorzaak 8:
  De manager/ het team adviseert de artiest met goede bedoelingen om een noodzakelijke pauze te nemen, maar de artiest wil dat zelf niet.
  “Ze kunnen praten wat ze willen, maar ik denk dat het beter is om door te gaan.”

Oorzaak 1: 

De ‘now or never-dreiging’.

Situatieschets:

Je hebt een pauze nodig en wilt deze zelf ook nemen, maar je hebt het gevoel dat je muziekcarrière zou kunnen eindigen als je dat doet. Je dúrft deze dus niet te nemen. Je denkt dat dat onmogelijk is op dit punt van je muziekcarrière. Je bent bang dat een andere artiest tijdens je pauze je plek zal ‘innemen’, en je fans zal verliezen. Of dat jouw momentum voorbij zal zijn als je weer terugkomt. 

Wanneer komt dit voor en wat is het risico: 

Dit soort gevoelens zijn begrijpelijk en menselijk. Bij groot succes krijgen artiesten geweldige aanbiedingen, en kunnen dromen waarmaken die ze misschien nooit voor mogelijk hadden gehouden. Juist dan is het moeilijk om nee te zeggen.

Het onrustige ‘now or never’-gevoel (nu of nooit) komt vaak voor bij beginnende artiesten; dus aan het begin van de muziekcarrière. Een grote valkuil van het ‘now or never-gevoel’ kan echter juist zijn dat het jarenlang aanhoudt. Als Europa jouw muziek kent, kan je immers weer bijna opnieuw beginnen in de Verenigde Staten. Daar zou je weer het gevoel kunnen krijgen dat je elke kans móét pakken. 

Jarenlang elke kans moeten pakken met het onrustige gevoel dat daarbij hoort is niet vol te houden. Het is onvermijdelijk dat je zo op een gegeven moment tegen je fysieke en mentale grenzen aanloopt. Om uit dat nerveuze ‘nu of nooit-gevoel’ te komen en om gezond te blijven (pauze te ‘durven’ nemen) is het dus toch belangrijk om manieren te vinden om er anders tegenaan te gaan kijken. 

Wat kan je doen?

• Probeer voor ogen te houden dat 'alle kansen grijpen' juist averechts kan werken. Als je denkt dat je echt geen pauze kan nemen, kan het helpen om je er bewust van te worden dat als je je gezondheid verliest, je misschien juist voor lange tijd uitvalt. Nu elke kans pakken, kan hét recept zijn om later een lange tijd geen enkele kans meer te kúnnen pakken. Langdurig elke kans pakken die er op je pad komt hoeft dus zeker niet de meest verstandige keus en garantie op succes te zijn.
  Probeer herstel als een (essentieel) onderdeel van je werk te zien, juist om je werk te kunnen blijven volhouden. 

• Je realiseren dat je door oververmoeidheid juist nadelen kan gaan ondervinden. Je maakt bijvoorbeeld door die vermoeidheid een ‘verkeerde’ keuze die je normaal niet zou maken, of je zegt iets in een interview dat je niet had willen zeggen. Ook hierbij is dus het pakken van álle kansen lang niet altijd het beste voor je loopbaan. 

• Het is aannemelijk dat een gevoel van controle/ regie over je carrière ook het ‘now or never-gevoel’ wat kan afvlakken. Hierdoor zou je wat minder het gevoel kunnen hebben dat je louter reageert op de waan van het moment, en een duurzame muziekcarrière aan het opbouwen bent. Waar het noodzakelijke herstel tussendoor onderdeel van is, en je juist vooruit gaat helpen i.p.v. op een achterstand zet.
  
  Prestatie- en sportpsycholoog Schuijers pleit ook voor carrièremanagement: “Dat now or never-gevoel is denk ik wel een beetje paniekerig. Je hebt dan iemand in de buurt nodig die over de jaren heen kijkt, die dan kan voorkomen dat je constant dat now or never-gevoel houdt”.
  Op mijn vraag of er in het kader van carrièremanagement nog relativerende gedachten zijn die muzikanten zouden kunnen helpen om een lange tour vol te houden zegt Dr. Schuijers: “(De wetenschap/ acceptatie, red.) dat het een bepaalde periode in de carrière heel druk is, en dat er daarna een moment komt om even rust te nemen. Ervoor zorgen (mits mogelijk, red.) dat je je geen financiële zorgen hoeft te maken, en vervolgens dus plant: we nemen dan een jaar pauze en daarna gaan we weer door.”

• Ook niet onbelangrijk: een goed doordacht carrièreplan met de nodige pauzes geeft je natuurlijk ook meer plezier en meer energie. Als je bekaf bent, komt dat bijzondere optreden op Lowlands of Lollapalooza ook niet meer bij je binnen. Het glipt door je vingers: je realiseert je later dat je door de (over-)vermoeidheid hele stukken van je tour mist in je geheugen. 

• Een pauze waarin je geen werk gerelateerde werkzaamheden doet kan overigens ook op een andere manier nuttig zijn voor je muziek. De meest creatieve ideeën ontstaan juist als je het niet verwacht en tijdens het ontspannen. Lummelen is voor de geest als sporten voor het lichaam. Ook weer een reden waarom altijd in de onrustige ‘now-or-never-modus’ blijven zitten helemaal niet per se doeltreffend (m.b.t. je muziekcarrière) hoeft te zijn. 
  
  
• Misschien de belangrijkste: hopen dat je een integere manager hebt (of vindt), die je bij bovenstaande punten kan en wil begeleiden en ondersteunen. Zeker van onervaren of jonge artiesten kan je nauwelijks verwachten dat zij al de (levens-)ervaring hebben om altijd verstandige keuzes en inschattingen te maken. Ik vind daarom dat hierbij een belangrijke rol is weggelegd voor de manager (of artiestenbegeleider; dit hangt van de samenstelling van je team of wensen af).
  
  Hoewel een band of artiest zelf over een manager beslist, kan een manager wel lange tijd een machtige positie hebben ten aanzien van een carrière. Een artiestenmanager is namelijk iemand die alles rondom de artiest coördineert. Het is hoofdzakelijk de zakelijk begeleider, en de vertegenwoordiger van de artiest. De manager is bij een artiest in dienst, en is dus extern (uitzonderingen zoals bij een 360-deal daar gelaten***). Doordat de manager extern is, kan die als buffer tussen de artiest en andere partijen fungeren, en als klankbord.
  
  Ik vind, indien de situatie daarom vraagt, dat een goede manager naast de technische taken ook goede persoonlijke begeleiding een logisch onderdeel zou moeten vinden van het werk. Dit is helaas zeker niet vanzelfsprekend; je hebt dus wel geluk nodig om zo’n manager te vinden. Een manager die nooit fouten maakt bestaat niet, maar het uitgangspunt is wel dat het idealiter iemand is die de juiste belangen voorop wil stellen. Maar ook vooral iemand die de moed, èn de wil heeft, zich namens jou als artiest impopulair te -durven- maken (‘mag het in de derde week van december wat meer/ minder qua interviews?’).
  
  Daarbij moet gezegd worden dat het dan wel een voorwaarde (en gezond) is dat de artiestenmanager relatief onafhankelijk is -helemaal onafhankelijk is in de realiteit helaas een utopie-. En weinig of geen persoonlijke belangen/ connecties heeft met het label of boekingskantoor.
  Op lange termijn is een dergelijke instelling van een manager juist ook in het belang van een platenlabel of boeker: iedereen heeft baat bij een gezond en tevreden artiest.
  
  Een andere voorwaarde voor goede begeleiding is dat de manager zich wel enigszins persoonlijk betrokken moet voelen bij de artiest. Het type managers dat zich louter als zakelijk begeleider ziet, vindt dit niet altijd vanzelfsprekend of logisch. Ik vind het echter een noodzaak. Iemand die zich persoonlijk betrokken voelt bij de artiest is (meer) in staat om in het belang van de artiest te kunnen denken. Als persoonlijke betrokkenheid van een manager/ begeleider ontbreekt, heb je een grotere kans dat je voor je manager niet méér bent dan een product. Een product dat zo snel mogelijk zoveel mogelijk geld moet opleveren. Al gaat dat ten koste van jouw gezondheid.
  
  Qua persoonlijke betrokkenheid doel ik overigens niet per se op een vriend of familielid als manager/ begeleider -we hebben juist zo vaak gezien dat dat fout gaat-. Het gaat erom dat het iemand is die zich bij de artiest betrokken voelt, zich over de artiest wil ontfermen, zichzelf niet te belangrijk vindt (!) en een passie heeft voor muziek. Roeping, empathie, geen dubbele agenda, betrouwbaarheid, discretie en integriteit zijn mijns inziens hierbij de sleutelwoorden. Neem dus niet de eerste de beste persoon met een vlotte babbel als manager. Investeer genoeg tijd in de zoektocht naar een manager.
  
  ***360-deal: Een allesomvattende deal tussen een artiest en een bedrijf. Dat bedrijf wordt dan verantwoordelijk voor (bijna) alles (records, publishing, management, tourmanagement, etc). De manager is dan dus niet extern, en werkt namens hetzelfde bedrijf als alle andere disciplines. 

Oorzaak 2:

FOMO (Fear Of Missing Out).

Situatieschets:

Je hebt de angst om kansen en bijzondere evenementen te missen. Wat er ook gebeurt en hoe je je ook voelt, je wilt absoluut geen pauze nemen. Je wilt dus zèlf geen pauze nemen, uit angst om geweldige kansen te missen. Je wilt zó graag verder touren, dat je eventuele fysieke/ mentale alarmbellen negeert en denkt of hoopt dat het wel goed zal blijven gaan. 

Wanneer komt dit voor en wat is het risico: 

FOMO kan neerslachtigheid of depressieve gevoelens veroorzaken, omdat het je (bijv. door foto’s van evenementen op social media) het gevoel kan geven veel van het leven te missen. Het kan je ook het gevoel geven dat je onjuiste beslissingen hebt genomen in het leven. De angst om evenementen of kansen te missen kan ervoor zorgen dat je je agenda veel te vol plant.

Realistisch gezien ondervinden veel muzikanten pas de consequenties van een veel te volle agenda als het te laat is; als ze zich lange tijd niet lekker of ziek voelen. Pas dan wordt er beseft dat het simpelweg onvermijdelijk is dat je mooie evenementen en kansen mist. Je hebt fysieke en mentale grenzen en je kan je simpelweg niet in tweeën splitsen (Oh no… je loopt woensdag 1 maart een optreden in het Amerikaanse programma ‘The Tonight Show Starring Jimmy Fallon’ mis, omdat je dan al in het voorprogramma staat van een grote artiest). Ook nu is het dus van belang dat je hiermee leert omgaan; ten eerste omdat je anders de ontevredenheid en onrust blijft houden dat je van alles maar mist. Dat is zonde; want dan loop je het risico dat die ontevredenheid de geweldige kansen die je wèl kan pakken blijft overschaduwen. Ten tweede omdat je anders het risico loopt geen pauzes te nemen, en doorgaat tot je ziek wordt. 

Wat kan je doen?

• Het is menselijk, maar probeer je toch niet te concentreren op wat je eventueel mist. Dat gaat misschien wat makkelijker als je je realiseert dat hetgeen dat uit die gemiste kans voort had kunnen vloeien, toch waarschijnlijk maar een geromantiseerde fantasie is. Je denkt wel: ‘Ik had daar de tijd van mijn leven kunnen hebben’. Je denkt waarschijnlijk niet: ‘Ach, ik zou misschien ziek zijn geweest, over mijn voeten heen zijn gestruikeld en op de schoot van Jimmy Fallon zijn beland’. Terwijl dat laatste scenario natuurlijk net zo realistisch zou kunnen zijn.
  Zoek het evenement dat je ‘gemist’ hebt niet op social media op; daarmee voed je je ongefundeerde fantasie met ‘hoe het geweest had kunnen zijn’. Het gezegde ‘wat niet weet wat niet deert’ kan hierbij toepasselijk zijn. Hopelijk kan je je focussen op de leuke kansen die je wél kan pakken.

• Je proberen te realiseren dat je helemaal niet alles zou moeten wíllen aanpakken, om dezelfde reden als bij oorzaak 1 beschreven. Als je je gezondheid verliest, val je misschien voor lange tijd uit en juist dan zal je FOMO hoogtij vieren.
  Francis van Broekhuizen (bekend Nederlands operazangeres en televisiepersoonlijkheid) gebruikte in het tv-programma ‘Kerst in Rome’ een treffende metafoor voor tal van geweldige uitnodigingen die ze kreeg. Ze zei: ‘Een kind in een snoepwinkel eet veel te veel, en wordt doodziek.’ Francis realiseerde zich na een heel druk jaar dat ze niet alles meer kan opsnoepen (alle kansen pakken). “Ik moet leren om van een paar snoepjes heel erg te genieten”. 

Oorzaak 3.

Je team heeft andere belangen.

Situatieschets:

Jij en je band krijgen (steeds meer) de indruk dat je team andere belangen belangrijker vindt dan jouw gezondheid. Dat blijkt ook uit de praktijk. Het team wil op een zo kort mogelijke termijn er zoveel mogelijk uit halen. Je vindt het goed als je team of label je af en toe moed in praat even door te zetten. Maar dit keer heb je echt serieuze problemen en heb je het gevoel dat je elke keer wordt omgepraat om toch door te gaan. Het is geen kwestie van dat ze je niet serieus nemen; het is om onbekende reden een bewuste keuze van je team om je aan te sporen door te gaan. Je hebt dus wèl de moed verzameld om zorgen te delen, maar door bijvoorbeeld bepaalde belangen (of ‘verkeerde’ mensen in de buurt) blijft de situatie te lang ongewijzigd.

Wanneer komt dit voor en wat is het risico:

Vooral artiesten die plotseling groot succes krijgen (een doorbraak) kunnen in deze situatie terecht komen. In die fase kunnen artiesten zich (wellicht onterecht) heel afhankelijk voelen van hun team. Het team leeft van de artiest of band; dat kan hun besluitvorming beïnvloeden. 
Als er sprake is van een vertrouwensbreuk, loop je het risico dat je niet de juiste begeleiding krijgt als de druk en roem nog meer toeneemt.

Wat kan je doen?

Weinig, je hebt waarschijnlijk een probleem. Bij verschil van inzicht zou je nog met een gesprek tot elkaar kunnen komen. Maar als je denkt dat je team niet de juiste belangen heeft of andere ideeën over wat verantwoord is, dan kan dat vèrstrekkende gevolgen krijgen als de druk en roem in de toekomst nog meer toenemen. Je kan het zakelijk belang van een pauze (op lange termijn voor iedereen beter) wel noemen, maar wil je een manager die je alleen om die zakelijke reden een pauze gunt? Een manager zou sowieso vanuit moreel opzicht niet een artiest moeten willen managen die ten onder dreigt te gaan aan een te zwaar tourleven. 

Vertrouwen is erg belangrijk: voel je je prettig bij de mensen die zoveel invloed hebben op je leven en muziekcarrière? Gebeurt er ook daadwerkelijk iets als je om verandering vraagt?

Probeer een vertrouweling in je omgeving te zoeken om mee te sparren. Het liefst iemand die weinig heeft met de status van muzikanten. Iemand die in een bibliotheek of in een dierenopvang werkt bijv. (/HJ-half joke) ****. Het zou je kunnen helpen te relativeren en na te denken over een oplossing. Probeer daarbij het tegenovergestelde te doen van wat je op tour deed: leid even een regelmatig en rustig leven; zodat je ruimte krijgt om na te denken over je toekomst. Als het team andere belangen heeft dan jij, verander dan eventueel van manager.

Oorzaak 4.

De aanname/ vrees dat je team je laat vallen: je voelt je niet vrij om je zorgen te delen. 

Situatieschets:

Je voelt je niet vrij om je zorgen te delen met het team om verschillende redenen. Bijvoorbeeld uit angst voor zakelijke gevolgen. Wat als het label met je wil breken?

Of je bent bang je team teleur te stellen. Je bent enorm onder de indruk van de mensen die bij je major label werken; je kijkt op tegen je team. Je merkt dat je aan het pleasen bent. Je kan niet geloven dat persoon X of Y van een major label in jou gelooft. Dat je non-stop gaat touren hoort er nou eenmaal bij, denk je. Dit gevoel wordt jou ook gegeven door je team. Je denkt dat je enige invloed hebt uitgeoefend op je tourschema, maar diep in je hart heb je nog steeds het gevoel dat het allemaal te veel is. 

Wat ook kan meespelen bij je beslissing je zorgen niet te delen, is de vrees voor mogelijk opportunisme binnen je team. Je bent bang teleurgesteld te raken in een teamlid (vrees: je had het altijd zo gezellig met haar, maar als je toevertrouwt dat het slecht met je gaat en je vraagt of zij je wil steunen, reageert zij oppervlakkig. Het kan je het gevoel geven dat deze persoon liever wegkijkt en geen risico’s wil nemen).

Het gevolg van deze vrees en aannames is dat je team niet kan weten dat het niet goed met je gaat, omdat je dat niet aankaart (tenzij het uiteraard een probleem is dat fysiek overduidelijk zichtbaar is). Samengevat kan de vrees dat je team/ label je gaat laten vallen dus wel of niet gegrond zijn; dat kan je nog niet weten.

Wanneer komt dit voor en wat is het risico:

Deze oorzaak (waarom muzikanten dus niet om een pauze durven te vragen) komt vaak voor als artiesten zich (nog) afhankelijk voelen van hun team. Bijvoorbeeld in de beginfase of bij een comeback. 

De overtuiging of aanname dat je zo ingewisseld kan worden kan o.a. te maken hebben met het onstuimige karakter van de muziekindustrie. In het eerder genoemde grote onderzoek van Help Musicians UK werd het onzekere en onvoorspelbare karakter van de muziekindustrie als factor genoemd die van invloed kan zijn op de geestelijke gezondheid van een muzikant. “Het precaire karakter van de muziekindustrie kan ervoor zorgen dat mensen in een constante staat van stress zijn, en niet in staat zijn om volledig te ontspannen of terug te schakelen”, aldus het onderzoek.

Overigens kunnen ook al zeer succesvolle artiesten zich niet vrij voelen om zorgen te delen met hun professionele team; bijv. door de wetenschap dat er grote (financiële) belangen zijn gemoeid met de tour. Ze voelen de druk van het grote team dat ze dagelijks om zich heen hebben; wellicht voelen ze zelfs onbewust een verantwoordelijkheid voor al hun banen. 

Wat betreft het risico op opportunisme binnen je team: zoals in iedere branche komt opportunisme ook voor in de muziekindustrie. Het is inderdaad wel relevant om als muzikant in je achterhoofd te houden dat iemand binnen je team omwille van de eigen carrière signalen (‘Dit tourleven is te intensief voor hem; het gaat niet goed’) misschien liever niet doorgeeft. Uit angst dat het niet zo goed valt als ze als roadie, startend werknemer of stagiaire bij een major label aankaarten dat ze vinden dat de volgende tour gehalveerd moet worden omwille van een bijna omvallende artiest. Hopelijk tot teleurstelling van de meer ervaren werknemers; die deze signalen juist wel willen ontvangen. Sowieso vanuit moreel oogpunt, maar ook vanuit het oogpunt van gezamenlijk belang. Welke muziekliefhebber wil een artiest die omvalt?

Wat kan je doen?

• Kijk of er iemand in je team is die je wel in vertrouwen kan nemen, en die zich ‘onpopulair’ durft te maken. Er zijn ook echt leuke, empathische en integere mensen werkzaam in de muziekindustrie.
  Misschien sta je er niet bij stil, maar het zou ook heel goed kunnen dat het non-stop touren ook bij je team zwaar valt en dat zij dezelfde vrees voelen als jij: om ingewisseld te worden. Er zijn uiteraard grote verschillen in het beroep van een artiest en een lid van het team, maar zoek elkaar in de overeenkomsten. Gedeelde smart is halve smart. Wellicht kan je samen sparren over een oplossing.

• Maak het toch kenbaar bij je manager of label zelf; als dat mondeling moeilijk gaat, kan je het ook opschrijven. Zoals eerder gezegd: iedereen heeft baat bij een gezond en tevreden artiest. Er werken in de muziekindustrie ook mensen met juiste intenties; dus misschien valt het heel erg mee. Wellicht vind je samen een oplossing waar je nog niet eerder aan hebt gedacht. 

• Ter relativering: bedenk dat zelfs gevestigde en zeer succesvolle artiesten nog een schrikreactie kunnen krijgen van hun management. Zo zei DJ Armin van Buuren eens: “Mijn management schrok heel erg toen ik ze vertelde dat ik in augustus een reis wilde maken met mijn kinderen” (RTL Boulevard, 18 juni 2022).
  Als je echt een pauze nodig hebt, moet je het risico van een schrikreactie toch maar nemen. Het is altijd beter dan later voor lange tijd uitvallen door gezondheidsproblemen. Dat is ook in het belang van je management. Hopelijk heb je een manager waarbij het niet nodig is om dat zakelijke belang te noemen; maar wil je management vanuit ethisch/ moreel oogpunt sowieso dat jij je gezondheid behoudt en dus even pauze neemt. 

• Bedenk dat er tal van artiesten zijn die pauzes houden en toch een duurzame loopbaan hebben (Adele, The Distillers, Garbage, Rihanna, Rolling Stones, Queens of The Stone Age). De meeste fans zijn en blijven trouw. En komen ook weer naar je optreden als je jaren weg bent geweest. Die laten je echt niet vallen.
• Ik leg deze situatie voor aan Prestatie- en sportpsycholoog Dr. R. Schuijers, omdat hij topsporters adviseert hoe je onder die enorme druk toch je grenzen kan blijven bewaren en goeie beslissingen kan nemen. Schuijers adviseert het gezamenlijk belang te noemen, en niet te denken aan alle gevolgen die het mogelijk zou kunnen hebben. “Het gezamenlijk belang van de artiest en z'n label is dat die artiest het goed doet. Als de artiest het niet meer goed doet, heeft het label een probleem. Je kunt als artiest dan zeggen: we hebben een gezamenlijk belang, dus het is aan jou om te zorgen dat ik het goed doe. En als ik het te druk heb, of jullie zetten te veel druk op mij of vragen te veel van mij, dan is de kans groot dat ik het niet goed doe.”
  
  De druk van de banen van je team kan toch zwaar voelen op je schouders. Hoe ga je daarmee om?
  
  Schuijers: “Elton John had geloof ik 29 vrachtwagens aan apparatuur bij zijn laatste tour. En ook zo’n 400 mensen die voor hem aan het werk waren. Ik maak gebruik van aandachtcirkels. Als een artiest tijdens het optreden denkt aan de gevolgen van z'n optreden (bijvoorbeeld: ‘er zijn 400 gezinnen afhankelijk van mij’), dan wordt hij te zenuwachtig. Dus een artiest leer ik dan weer om in cirkel één te zitten (in cirkel één denk je niet aan de gevolgen van je prestatie, red.). Dat betekent: goed waarnemen, goed beslissen en goed uitvoeren. Dat noemen we dan ‘de flow’: je hoort alles goed, je voelt alles goed, je neemt dus ook de goede beslissingen, je uitvoering is mooi, je raakt het publiek.”

Oorzaak 5.

De vrees voor de fysieke/ mentale gevolgen van plotselinge rust.

Situatieschets:

Je vermijdt zelf bewust of onbewust een periode van rust, uit vrees voor de fysieke/ mentale gevolgen van plotselinge rust. De laatste keren werd je elke keer na je lange tour binnen een paar dagen ziek. Je voelde je ook lange tijd rusteloos en ellendig. Je werd tijdens je tour elke dag geleefd; thuis wist je niet zo goed wat je met jezelf aan moest. Je denkt dus dat het beter is om maar in dit tour-ritme door te gaan. 

Wanneer komt dit voor en wat is het risico? En wat kan je doen? 

Het onderwerp van deze oorzaak verdient extra aandacht, en de adviezen wat extra toelichting. Daarom ga ik straks wat uitgebreider in op dit probleem bij het onderwerp: “Afkicken van je tourleven: wat te doen als je eindelijk ‘vrij’ hebt?”

Oorzaak 6.

De angst om niet begrepen te worden door fans/ het publiek, of angst voor imagoschade.

Situatieschets:

Je bent je bewust van hoe het publiek naar het beroep van muzikant kijkt, en voelt daarom een hoge drempel om te vertellen dat je het zwaar vindt. Volgens media heb je een droomleven, maar dit voelt voor jou niet altijd zo. Je bent dankbaar dat je van je muziek je werk kon maken. Maar je vreest dat de ‘maatschappelijke norm’ die je voorschrijft dankbaar te horen zijn, eigenlijk inhoudt dat je je niet slecht mag voelen. Maar je voelt je wel slecht.

Je wilt dit het liefst vandaag nog twitteren aan je fans, zodat die last van je schouders is. Je kan de reacties van het publiek echter niet goed overzien: zullen ze je begrijpen? Nemen ze je serieus? Ze weten immers niet hoe het er achter de schermen aan toe gaat. Wat als ze verkeerde aannames doen of conclusies trekken? Je wordt al moe van de gedachte dat je dat vervolgens allemaal zou moeten gaan corrigeren. Je grootste angst is daarnaast dat het publiek denkt ‘Ja, maar ik werk ook heel hard” en dat je daar niet tegenop kan redeneren. Zo pieker je een lange periode maar verder en continueer je je tour. Je neemt geen pauze; de (ongezonde) situatie blijft onveranderd.

Wanneer komt dit voor en wat is het risico: 

“Het is natuurlijk allemaal prachtig en fantastisch, een jongensboek. Alleen het gevaar is dat je jezelf verliest. Ik wist zelf niet zo goed waar ik de grens moest trekken: alsmaar werken, overal ‘ja’ tegen zeggen”, zei DJ Armin van Buuren onlangs in een interview voor RTL Boulevard. Zijn vrouw Erika voegde toe: “Er rust nog steeds een taboe op, zeker als je een beroep hebt zoals hij (Armin van Buuren, red): in de spotlights.”

Erika stipte in dit interview ook precies de meest gevreesde reactie voor muzikanten aan als ze zeggen dat het niet goed met ze gaat: “Hoe fantastisch wil je het hebben, dus wat heb je nou te zeuren (denkt het publiek dan misschien, red.)?”

De vrees voor een dergelijke reactie van het publiek kan er mede voor zorgen dat een muzikant pas aan de bel trekt als het al (bijna) te laat is. 

Als het publiek nauwelijks een idee heeft wat de valkuilen zijn van non-stop touren, ontstaat er een risico dat zij problemen van muzikanten gaan bagatelliseren. Meer kennis hierover zou dus kunnen helpen, alleen heb je als muzikant geen controle over wat de ander erover wil weten of over wat de ander al weet. 

Wat kan je doen:

• Je zou ervoor kunnen kiezen deze valkuilen eens te delen (‘kijkje achter de schermen’), voor meer begrip en kennis. Of je manager/ team het te laten delen. Dit kan echter ook stress opleveren; niet iedereen wil dat.
  Accepteer dus dat je helaas niet altijd door iedereen begrepen zal worden; hoe frustrerend dat ook is. En dat sommigen altijd wel negatief zullen oordelen; wat je ook zegt of hoe goed je het ook uitlegt. Het kan ontnuchterend zijn in je achterhoofd te houden dat het onmogelijk is om door iedereen leuk gevonden te worden. 

• Het kan overigens helpen om ook in je achterhoofd te houden dat er ook mensen/ fans zijn die zich wel realiseren wat de complexe kanten van jouw beroep zijn (ik omschreef eerder enkele factoren in ‘Wat maakt het een heel gek beroep?’). Zeker na de media-aandacht voor artiesten die te jong zijn overleden. En zij realiseren zich ook wel dat de meeste muzikanten weten dat heel veel mensen heel hard in onaantrekkelijke banen werken. Dat laatste is goed je te blijven realiseren, echter, dat gegeven zou volledig buiten dit vraagstuk (“mag ik zeggen dat ik ziek ben”) moeten vallen.
• Probeer voor ogen te houden dat of het beroep volgens de publieke opinie ‘leuk of niet leuk is’, jou niet minder ziek maakt. Vreemden zouden niet moeten oordelen of jij ‘het recht’ hebt om ziek te zijn: je bent het of je bent het niet. Laat die angst, ballast en denkfouten niet meewegen in de beslissing wel of niet een hulpvraag bij een professional neer te leggen en kenbaar te maken dat je moet herstellen. Neem het serieus: raadpleeg altijd een gediplomeerd arts of professional als je je zorgen maakt of medische hulp nodig hebt.
• Vraag hulp bij iemand die communicatief vaardig/ empathisch is voor het delen/ formuleren van je boodschap als het je te veel energie kost.
• Denk op het moment van kenbaar maken (nog) niet aan alle (negatieve) gevolgen die je hulpvraag zou kunnen hebben; maar concentreer je nu op je gezondheid. Ik moet hierbij denken aan de eerder omschreven aandachtcirkel 1 van Dr. Schuijers. 

Oorzaak 7.

De band kent zijn eigen fysieke en mentale grenzen nog niet.

Situatieschets:

Je bent door het dolle heen; je kan niet geloven dat je nu als muzikant/ band veel succes hebt. Wat een droom. Ondanks de moeilijke momenten maakt de adrenaline en je enthousiasme vaak dat je het gevoel hebt de wereld aan te kunnen. In een vergadering is je net het schema van het komende jaar gegeven. Net als afgelopen jaar heb je komend jaar slechts een paar dagen vrij. Je voelt je vaak slecht, maar je denkt dat dat er gewoon bij hoort of dat dat wel snel over zal gaan. Je bent opgevoed met het idee dat van hard werken nog niemand dood is gegaan (NB: is feitelijk onwaar). Je hebt altijd al hard gewerkt. Wat kan er misgaan? Je slaapt in het vliegtuig elke keer wel weer bij. Je hebt er veel zin in en je weet zeker dat je het aan kunt.

Wanneer komt dit voor en wat is het risico: 

Dit kan voorkomen bij muzikanten die pas sinds kort/ enkele jaren succes hebben en nog weinig tour- of werkervaring hebben (<40 jaar). Of als muzikanten nog geen andere levenservaring hebben waarbij fysiek of mentaal het uiterste van ze werd gevergd en waardoor ze dus hun grenzen al hebben kunnen leren kennen. De Rolling Stones zullen bijv. inmiddels wel van zichzelf weten hoeveel optredens per jaar leuk blijft om te doen, en wanneer ze naar hun lichaam moeten luisteren.  

Ook kunnen muzikanten zich nog niet bewust zijn van mogelijke fysieke en mentale gevolgen van jarenlang non-stop-touren. Of dat ze deze onderschatten of bagatelliseren. Pas na een zichtbaar breekpunt (de gitarist die onwel wordt, de zangeres die te veel slaappillen slikt om overeind te blijven, de drummer met overbelaste polsen) wordt er een verandering afgedwongen. 

De invloed van goed muziekmanagement op de gezondheid van de artiest kan doorslaggevend zijn, maar houd in je achterhoofd dat het goed laten verlopen van lange tours niet volledig maakbaar is. Als je daar wel van uit gaat kan het risico zijn dat je (onterecht) het gevoel kan krijgen dat het altijd je eigen schuld is als er zaken misgaan. Of dat je faalt. Terwijl, hoe erg je ook je best doet of hoe goed jouw team ook is, je voor een goede en leuke tour ook geluk nodig hebt. Bijv. met je fysieke en mentale gezondheid, je omgeving, de omstandigheden en de mensen die je ontmoet. Onderschat de geluksfactor dus niet, anders ben je veel te hard voor jezelf. 

Samengevat kan onwetendheid en onervarenheid een rol spelen. 

Wat kan je doen:

• Een goed team om je heen verzamelen. In deze gevallen is het noodzaak dat er iemand in je team zit die wel op de hoogte is van de risico’s van dit tourleven, en daar ook alert op is. En zo kan proberen een breekpunt te voorkomen. Dit laatste is uiteraard niet altijd maakbaar; maar het aloude ‘better safe than sorry’ kan hier wel degelijk opgaan en ellende voorkomen. Ik verwijs hierbij ook naar mijn eerdere standpunt m.b.t. de rol van een artiestenmanager. Een verstandige vriend die met je meereist en een oogje in het zeil houdt biedt soms ook soelaas.
• Je kan overwegen advies te vragen bij ervaren muzikanten of bands; als de lange tour je bij voorbaat al overweldigt.
• Je kan helaas niet nog even snel tien jaar levenservaring opdoen als voorbereiding op je tour; dus het zal moeten blijven bij bewustwording van de risico’s, de signalen van je lichaam serieus nemen, en een goed team om je heen. 

Oorzaak 8.

De manager/ het team adviseert de artiest met goede bedoelingen om een noodzakelijke pauze te nemen, maar de artiest wil dit zelf niet.

Situatieschets:

Je manager of iemand uit je team lijkt zich oprecht zorgen te maken. Zij/ hij is er al meerdere keren op terugkomen en vindt dat je het risico loopt om uit te vallen als je zo door gaat. Of de manager weet niet zo goed wat ermee te doen. 
Misschien waardeer je deze oprechte zorgen wel, maar vind je het advies onzin. Of misschien erger je je juist aan dit goed bedoelde advies, en zie je je manager of teamlid nu zelfs als een stoorzender die jouw succes in de weg kan gaan staan. Je wilt gewoon doorgaan met touren, en negeert het advies. 

Wanneer komt dit voor en wat is het risico: 

Hierbij kunnen er grofweg drie problemen zijn: je manager/ team heeft een punt. Of je manager/ team ziet het (volgens jou of anderen) verkeerd, of er zijn andere motivaties waarom je dit advies krijgt.

Als je manager gelijk heeft, loop je het risico dat je wellicht op lange termijn alsnog gaat uitvallen en dat je team/ manager zich daarin machteloos voelt. Soms hebben muzikanten het zelf niet door dat ze een ongezond (te intensief) leven leiden. Dan moet een ander, bijvoorbeeld een manager, ze proberen eruit te halen.

Als je manager/ team wel een punt heeft en je weet dit ook, dan is de vraag waarom je toch door wil touren. Alle eerder genoemde oorzaken kunnen dan van toepassing zijn: De ‘now or never-dreiging’, ‘Fear Of Missing Out’, de aanname/ vrees dat je team je laat vallen, de vrees voor de fysieke/ mentale gevolgen van plotselinge rust, de angst om niet begrepen te worden door het publiek of je kent je eigen fysieke en mentale grenzen nog niet. 

Opvoeding kan je overigens ook gevormd hebben: je kan uit een calvinistisch gezin komen waar je nooit hard genoeg werkte, en waardoor je nog steeds een hoge drempel voelt rust te nemen. In dit artikel focus ik echter voornamelijk op beroeps-gerelateerde oorzaken.

Als jij en je manager/ team een andere visie heeft over wat het beste voor jou is, kan dat onderling spanningen of wantrouwen geven. Iets wat je als artiest juist kan missen als kiespijn. Het tourleven geeft immers al spanning genoeg.

Wat kan je doen:

Alle eerder gegeven adviezen bij oorzaak 1 t/m 7 kunnen wellicht wat helpen. Praat vooral met iemand die je vertrouwt en die het liefst helemaal los van je loopbaan staat. Probeer te bedenken waarom je team je adviseert pauze te nemen. Zien zij vanuit hun ervaring wellicht een ontwikkeling (bijv. een slechter wordende gezondheid) die je zelf nog onderschat? Soms voel je na een tijdje vrij te zijn pas hoe uitgeput je eigenlijk was tijdens het touren.

Of voel je druk door iemand in je omgeving, door je partner of door een ouder, om door te gaan? Welke belangen hebben zij? Of ben je bang dat van uitstel afstel komt; en je team eigenlijk op deze manier afscheid van je aan het nemen is? Probeer helder te krijgen of die vrees gegrond is. Bespreek de motivaties van je team met iemand die je vertrouwt. 

Maar soms loont het ook juist om niet te snel op te geven. Praat, als dat niet met al te veel spanning en stress gaat, ook mèt je team: waar komt dit verschil van inzicht vandaan? Wellicht wordt hierdoor het een en ander juist opgehelderd, of kom je tot een oplossing. Wees je ervan bewust dat er altijd zakelijke muziekmanagers klaar staan om je met open armen te ontvangen en met je mee te praten (‘Nee hoor, nu geen pauze nemen inderdaad’). De vraag is dan: hebben zij het beste met je voor of willen ze profiteren van de situatie tussen jou en je huidige team? 

Soms helpt praten niet, of is er sprake van een vertrouwensbreuk. In sommige gevallen is het dan wel beter om (in goede harmonie) uit elkaar te gaan.

Hoe kan je proberen je zo goed mogelijk te blijven voelen na een optreden of na een lange tour?

Nu je weet wat er fysiek en mentaal kan gebeuren tijdens het non-stop touren, is het natuurlijk de vraag of je enige invloed kan uitoefenen op hoe je je voelt na een optreden of tour. Je ziet juist bij veel artiesten, sporters en politiek leiders dat ze ook na een tour of werk in hun vrije tijd op zoek gaan naar dezelfde adrenalinepieken die ze eerder tijdens hun tour of werk hadden. Sommigen proberen bijv. na een lange tour het katergevoel te onderdrukken met allerlei middelen. Anderen plannen opvallend genoeg hun tijd direct na een tour wederom helemaal vol met activiteiten buitenshuis. Waarom is dat logisch te verklaren, en welke adviezen zijn er te geven om te proberen je zo goed mogelijk te blijven voelen na een optreden of tour?

Er is voorlopig geen uitzicht op een echte pauze: dit is wat je kan doen om op te laden.

Bovenal veronderstel ik dat het überhaupt niet raadzaam is als je je met dit beroep niet kan instellen op een pauze. Niet alleen omwille van het feit dat je moet herstellen, maar ook als geruststellend uitzicht als je het moeilijk hebt. Non-stop touren kan het (enge?) gevoel geven alsof je in een rijdende trein zit die maar doordendert, zonder uitzicht op een stop. Ik zie er dus het nut van in dat je weet dat je lange tour eindig is. 

Enige regie over je tourschema’s lijkt daarom prettig. Sommige artiesten lijken alle regie over hun loopbaan en tourschema’s te hebben. Van zangeres Rihanna en zangeres Adele is bekend dat zij jaren pauze namen en daarna weer terugkwamen (met succes). Adele vertelde onlangs tijdens een optreden dat ze niet vaak toert omdat ‘er iets is aan live optreden dat mij echt angst aanjaagt en doodsbang maakt.’ 

Dit lijkt echter uitzondering op de regel te zijn; helaas zitten veel artiesten niet in de positie om dit te kunnen doen.

Wat kan je doen als je op korte termijn geen echte pauze kan nemen?

Microbreaks en Heart Math. 

“Als je niet een lange pauze kan nemen, dus echt een vakantie, dan wordt er wel eens geopperd om ‘micro-breaks’ te houden. Die kunnen ervoor zorgen dat je het wat langer vol kan houden (het touren, red.),” vertelt Dr. Schuijers. 

“Deze micro-breaks kunnen een paar seconden zijn of een paar minuten. Je zou bijv. de tijd die je moet wachten op een vliegveld kunnen gebruiken voor een mini-break.”

Ik vraag aan Dr. Schuijers hoe dat er concreet uit ziet. Moet je op een stoel zitten? Moet je je ogen dicht doen?

Schuijers: “Dat kan, maar hoeft niet. Je gaat echt bewust je aandacht verleggen. Je gaat je ademhaling goed reguleren en zorgen dat je in een heel rustige toestand terechtkomt. Dus je hartslag gaat sowieso een beetje naar beneden en er komt meer een ritme in. Dan is je lichaam weer aan het opladen. De techniek die daarvoor wordt gebruikt, bij zowel sporters als bij de politie, wordt Heart-Math genoemd. Heart-Math zegt dat het fijn is als je hart en je hersenen in balans zijn. Dat wordt ‘coherent’ genoemd.”  

Hij geeft een voorbeeld waarbij hart en hersenen niet in balans zijn: “Stel, je hebt een relatie. Je hart zegt na een week: foutje, dit had ik niet moeten doen. Maar je hoofd zegt: Ik kan het niet maken om de relatie te verbreken, i.v.m. aardige ouders etc.. Je voelt je dan opgelaten/ niet fijn, want je hart en hersenen zijn het niet met elkaar eens. Dan maak je het uit na een maand. Wat voel je dan? Opluchting. Want dan zijn die systemen weer in balans.”

Je kan zelfs meten of je ‘coherent’ bent: “Je krijgt dan een apparaatje aan je oor. Je kan dan met je aandacht en ademhaling richting je hart gaan; je maakt jezelf even ‘neutraal’. Je zit even niet te veel in je hoofd. Als je ‘coherent’ bent dan wordt dat weergegeven met groen. Als je te veel aan het denken en voelen bent, dan ben je rood. Als je groen bent, ben je echt bezig met bijtanken. Dat is dan een microbreak.”

Welke adviezen zouden een artiest kunnen helpen om zich na een optreden zo goed mogelijk te blijven voelen?

Om het eerder besproken katergevoel na een optreden op te heffen kan er volgens Dr. Schuijers een verleiding ontstaan om je te verdoven met bepaalde middelen; bijvoorbeeld met alcohol. In mijn zoektocht naar een ‘ideale’ invulling voor de avond/ dag na een optreden, vraag ik aan Dr. Schuijers of hij een advies heeft hoe je je op die momenten zo goed mogelijk kan proberen te blijven voelen.

Leren hoe je kunt 'plussen' (energie opdoen) en 'minnen' (ontspannen).

Schuijers: “Toen jij mij voorbeelden van tourschema’s en dagschema’s liet zien, toen dacht ik al: die hele setting is natuurlijk al bijna een vrijbrief voor het gebruik van middelen. Je zou bijna kunnen zeggen, dat hou je niet vol zonder uppers. Ik weet niet wat de alcoholinname is van bands, maar ik denk niet dat er geheelonthouders zijn onder artiesten. Alcohol is niet bevorderlijk voor het herstel. Als je niet naar middelen wilt grijpen dan is de grote tip om heel goed te leren wat er met je gebeurt, en hoe je kan plussen en minnen. Ik denk dat het niet verkeerd is voor artiesten om heel goed te leren plussen en minnen.”

Situatie 1:

Schuijers: “Je hebt het zoveelste concert en je hebt gedachten als: ‘Nou, ik heb het wel gehad, ik heb er niet zoveel zin meer in.

Dan ga je ‘plussen’: jezelf leren oppeppen. Anders maak je fouten die te maken hebben met slordigheid of geen zin hebben.”

Situatie 2:

“Je optreden is heel belangrijk. De spanning is te hoog.

Dan ga je ‘minnen’: jezelf leren ontspannen. Er zijn allerlei manieren om dat te kunnen doen.”

Hoe kan je dat leren? “Door met name ademhalingstechnieken (die sowieso bij zangers altijd al belangrijk zijn) en spierontspanningstechnieken. Daar zijn ook apps voor. Maar de kern is dat je goed ademhaalt”, aldus Schuijers. 

Siësta en rustdagen.

Omdat ik wil weten hoe een muzikant zich het beste kan proberen staande te houden tijdens het touren, vraag ik aan Dr. Schuijers of er wellicht een ideaal minimaal tijdsbestek vast te stellen valt om optimaal te kunnen herstellen tussen twee optredens. Is er een ideale minimale tijd te bepalen om de eerder genoemde hormonen/ neurotransmitters terug te kunnen laten zakken naar ‘normale’ waarden? Bijvoorbeeld: plan altijd minimaal één rustdag tussen twee optredens?

Na wat nadenken zegt Dr. Schuijers dat je dan (voor een individu) de hormoonspiegels, de suikerspiegel en het slaap-waakritme erbij zou moeten pakken. Een standaard tijdsbestek vaststellen kan niet, dat zou een gok worden. Schuijers merkt op dat reisdagen ook zware dagen zijn. “Je zou nog wel kunnen zeggen dat als je een blokje van optredens hebt, je dan of voor of na de reis een rustdag neemt.”

 “Als je acht uur per nacht slaapt en zestien uur wakker bent, kun je op zich goed herstellen. Maar artiesten spelen per definitie ‘s avonds. Ik denk dat bijna geen artiest de acht uur slaap haalt na een optreden. Dus dat betekent dat ze ergens anders op de dag hun energie moeten tanken. Ik zou adviseren om een siësta te doen. Dan doe je tussen 13.00 uur en 16.00 uur even niks, zodat je kan herstellen”, zegt Schuijers.

Afkicken van je tourleven: wat te doen als je eindelijk ‘vrij’ hebt? 

Als je na een tour eindelijk thuis bent, hoop je natuurlijk dat je je zo goed mogelijk blijft voelen. Je ziet dat iedereen verschillend om gaat met de geringe tijd die men ‘vrij’ heeft. 

Sommige muzikanten willen of kunnen na thuiskomst alleen maar rusten/ herstellen, en hebben de agenda schoongeveegd. Ze nemen de tijd om te landen.

Anderen plannen opvallend genoeg thuis de dagen weer helemaal vol met (sociale) activiteiten buitenshuis. Het lijkt onlogisch, maar er kunnen meerdere beweegredenen voor deze invulling van vrije tijd zijn. Je kan bijvoorbeeld het haastige gevoel hebben tijd te moeten inhalen met vrienden of familie, omdat je die anders bijna nooit zou zien. Of je voelt je gewoon nog relatief goed. Of je bent na de zware dagschema’s ‘bang’ in een gat te vallen, of rusteloosheid te ervaren (zie oorzaak 5: je vermijdt rust door de vrees voor de fysieke/ mentale gevolgen van plotselinge rust). Deze laatste beweegreden licht ik hieruit; omdat daar een gezondheidsrisico in zit.

Angst voor rusteloosheid of ziek worden bij thuiskomst: wat is het (grote) risico bij vermijding van rust?

“Die rusteloosheid hoort er door de overgang (van de drukke tour, naar het rustige thuis, red.) bij”, denkt Dr. Schuijers. “Als je in één keer cold turkey gaat en je doet thuis helemaal niks, dan is dat niet fijn voor je lichaam en geest. Je zit op een ‘high’ (tijdens het touren red.) en dan moet je echt door die (rusteloze) periode heen. Als je opeens vrij bent moet je lijf na die dagschema’s opeens heel erg wennen aan dat er dus even niks is. Lichaam en geest houden eigenlijk niet zo veel van verandering. Mensen zijn geboren aanpassers, dus het lichaam van die artiesten past zich echt aan aan de eisen die worden gesteld. Dat kun je ook lang volhouden. Maar als je dan de rust neemt, zegt het lichaam: wat krijgen we nou? Dan komt alles wat dan een beetje bedekt is geweest (tijdens het touren red.) of wat er niet uit is gekomen, eruit. Vaak in de vorm van ziek-zijn, keelpijn, etc. Daarna kom je weer in een stabielere periode.” Is het iets waar je doorheen moet? “Ja, dat kan je niet voorkomen. Het door willen blijven gaan om dit nare gevoel te vermijden is de verslaving: het proberen te voorkomen van pijn en ongemak, dát is de verslaving”, aldus Schuijers, die hierbij refereert aan het eerder besproken ‘katergevoel’. 

De pijn en het ongemak tijdens de eerste rustdagen moet je dus doorstaan. Doorgaan is sowieso geen optie. Wat kan er gebeuren als je toch maar door blijft gaan?

Schuijers: “In sporttermen word je dan overtraind. Bij artiesten kan je burn-out raken. Het zou kunnen zijn dat bijvoorbeeld een drummer zijn armen niet meer goed kan bewegen omdat die overspannen is. Je hele systeem is dan overhoop. De verhouding tussen rode en witte bloedplaatjes verandert; alsof je constant een ontsteking hebt. Je hebt ook minder zuurstofvervoer. Dus mensen die overtraind of burn-out zijn, die kunnen ook echt niks meer. 

Dat duurt bij sporters wel een jaar of twee, voordat je daarvan hersteld bent. En sommigen komen helemaal niet meer terug. Marianne Vos (Nederlandse wielrenner) trainde heel veel. Daar hoorde je op een bepaald moment niks meer van. Zij is er 1,5 tot 2 jaar uit geweest. Zij heeft echt een burn-out gehad.”

Het kan dus grote gevolgen hebben als je overtraind raakt en constant onder druk staat. Samengevat is het van belang dat je rust/ herstelt, om überhaupt te kunnen blijven optreden.

Hoe kan je dat doen als je het type bent dat het liefst veel activiteiten (buitenshuis) blijft plannen na thuiskomst? 

Doe thuis ook dingen alleen, en rust uit zonder te piekeren.

“Thuis zou je dan op een andere manier je timemanagement moeten doen”, reageert Dr. Schuijers. Dan zou ik als tip geven dat je me-time inplant, en bijv. van 10-14 uur niks plant. Met me-time bedoel ik dat je activiteiten zoals al je vrienden opzoeken, niet doet. Dat je even dingen in je eentje doet, en niet iets sociaals.” 

Waarom is het belangrijk om ook dingen alleen te doen? 

“Dan heb je de tegenhanger met dat heel drukke tourschema. Als ik die tourschema’s en dagschema’s zo hoor dan denk ik dat de grote gemene deler van artiesten is dat ze worden geleefd. Ze hebben geen controle over hun agenda. 

Er is bekend vanuit de psychologie dat als mensen geen controle hebben, er dan allerlei zaken als stress, autonomie en presteren onder druk komen te staan. Het feit dat je (als je ‘vrij’ bent red.) controle kunt hebben over je dagen en je weken, levert alweer heel veel energie op.” 

Dr. Schuijers benadrukt dat als je wilt rusten, dat je dan ook wel écht rust. “Als je niks doet maar ondertussen wel piekert, is dat ook weer niet zo handig”.

Hoe zou je verder wat kunnen proberen af te kicken van de extreme dagschema ’s?

• Als je je zorgen maakt of bij medische problemen: raadpleeg altijd een gediplomeerd arts of professional; iedere situatie kan immers anders zijn.

• Na een rit in de Tour de France zie je wielrenners uitfietsen. Om de overgang na een tour wellicht wat minder groot te maken zou je vanaf de eerste dagen na een tour elke dag even kunnen wandelen. Volgens de Nederlandse Hersenstichting helpt het wandelen je te onthaasten en verbetert het je creativiteit. Twintig minuten wandelen per dag zou al genoeg zijn. Als je daar moeite mee hebt kan het een stimulerende gedachte zijn om te weten dat enige beweging beter is dan geen. Thuisarts.nl stelt overigens dat je door te bewegen beter kan ontspannen, je minder last hebt van stress en het goed kan werken bij somberheid, depressie en angst.

• Als muziek je leven is en je weinig andere interesses of hobby’s hebt, is de kans groter dat je na een tour in een gat valt. Tijdens een tour is immers alles voor je gepland. Als je dan thuis weinig te doen hebt, kan je je leeg gaan voelen. Ik denk dat het daarom belangrijk is om ervoor te zorgen dat je, als je dat niet hebt, een leuke activiteit vindt waar je naar uit kan kijken. Ontdek wat je nog meer belangrijk vindt. Een sport, een activiteit met familie, je huis gezellig inrichten; kijk ernaar uit maar waak ervoor dat je er niet weer een prestatie of energieverslindende taak in gaat zien. 

Tot slot: Better safe than sorry.

Hoe overleef je als muzikant jarenlang touren? Hopelijk vooral doordat je niet hóéft te overleven, maar gewoon een ontzettend leuke tijd hebt.

Sowieso kan je je afvragen of het wenselijk is dat je tijdens het touren alleen bezig bent met 'proberen vol te houden', in plaats van op een leuke en gezonde manier met je beroep bezig te zijn. Als je voortdurend met ‘volhouden’ bezig bent kan het geen kwaad om, onder het mom van ‘better safe than sorry’ (‘neem geen risico, maar neem het zekere voor het onzekere’), in ieder geval te proberen een breekpunt vóór te zijn door aanpassingen te doen en professionele hulp te zoeken. In plaats van pas te handelen als het al te laat is. 

Kennis is daarbij onontbeerlijk, zei ik eerder. Hopelijk weet je nu welke processen er in je lichaam afspelen tijdens optredens, welke klachten die kunnen verklaren en hoe je daar mee om kan gaan. Bovendien heb je een idee gekregen wat je kan doen als je denkt klem te zitten in een situatie, waardoor je geen noodzakelijke pauze durft, kunt of wilt nemen. De aandacht voor deze moeilijke kanten van het touren draagt tot slot hopelijk bij aan een realistischer beeld bij het publiek. Dan kan jij je weer wat vrijer voelen om eventuele zorgen te delen, zonder vrees voor negatieve reacties.

Misschien kan er dan ook op een dag op de instagrampagina van je management in plaats van ‘show added, new date!’, ‘recovery week added!’ komen te staan.

Met heel veel smileys.

Verantwoording. 

Dit artikel is gebaseerd op mijn interview met Dr. R. Schuijers, mijn (opleidings-)achtergrond en eigen bevindingen (onderzoek, waarnemingen, ervaringen). 

Bronvermelding: 

• https://www.musicmindsmatter.org.uk/can-music-make-you-sick
• Help Musicians UK Health and Wellbeing Survey 2014, published on Aug 15 2014
• https://theconversation.com/stairway-to-hell-life-and-death-in-the-pop-music-industry-32735
• https://forgingfortitude.files.wordpress.com/2013/10/postperfdepbuckner.pdf
• https://fd.nl/fd-persoonlijk/1163856/waarom-er-niets-mis-is-met-heimwee
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563213000800
• https://www.hersenstichting.nl/ommetje/#:~:text=Ommetje%20maakt%20van%20wandelen%20een,en%20verbetert%20het%20je%20creativiteit.
• https://www.thuisarts.nl/gezonde-levensstijl/ik-wil-gezond-bewegen
• Linda-documentaire “Merel onderzoekt #FreeBritney”